Anasayfa Tıbbi Birimler Psikiyatri Tik Bozuklukları
Tik Bozuklukları

Tik Bozuklukları

Tikler ani ve tekrarlayan ancak ritmik olmayan basma kalıp mimikler, hareketler veya seslerle ortaya çıkan davranışlardır. Tikler çocukluk evresinin en yaygın görülen hareket bozuklukları arasında yer alır. Okul evresindeki çocuklarda motor ya da vokal tik bozukluğunun görülme yüzdesi %5 ila 20 arasında değişkenlik göstermektedir. Motor tikler çoğunlukla üç ila sekiz yaşlarında, ortaya çıkmaktadır. Motor tikler baş, boyun ve yüz bölgesinde yerleşirler. Vokal tikler ise 9 – 10 yaş gruplarında görülmeye başlanır. En belirgin davranışları boğaz temizleme atakları veya burun çekmedir. Tik bozukluklarının 18 yaşından önce başladığı kabul edilir.

İÇİNDEKİLER

Tiklerin Yaş ve Cinsiyetlere Göre Görülme Sıklığı

Tik bozukluklarının başlangıcı erken yaşlara dayanır. Tik bozuklukları genel olarak üç ila dört yaş sonrasında görülür. Nadiren de olsa çocuk on beş aylıkken başlaması da mümkündür. En yaygın görülme yaşı ise altı ila 7 yaş dönemidir. 11 ve 13 yaş arası dönem de tik bozukluklarının yoğun şekilde başladığı yaş grupları arasındadır. Toplumda tik bozuklukların görülme yüzdesi yüzde bir ila iki seviyelerindedir. Cinsiyetlere göre değerlendirildiğinde erkek çocuklarda daha yaygın şekilde karşımıza çıktığı görülür. Erkek çocuklarda kız çocuklarına kıyasla iki kat fazla tik bozukluğu vakası saptanmaktadır. Bu dağılım sosyal ve ekonomik koşullardan bağımsız şekilde ortaya çıkar. Stres, yorgunluk veya genetik aktarım etkili olabilmektedir.

En yaygın karşılaşılan tik bozuklukları: kaş kaldırma, dudak ve burun oynatma, göz kırpma gibi eylemler bulunmaktadır. Bununla birlikte bazı tikler karmaşık ve kompleks bir yapıya sahiptir. Kişinin yüz bölgesinde ortaya çıkan mimikler, aynı sözleri tekrarlama hali veya üstünü başını düzeltme alışkanlığı kompleks tikler arasındadır. Kolay öfkelenen, yerinde duramayan, dikkat eksikliği yaşayan ve huzursuz bir ortamda yetişen çocuklar tik bozuklukları için daha yatkındır.

Çocuklarda Tiklere Eşlik Eden Durumlar

  • Obsesif Kompulsif Bozukluklar
  • DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu)
  • Öğrenme Güçlüğü

Belirtileri ve Tipleri Nelerdir?

Tourette Sendromunun belirtileri kimi zaman hafif, kimi zaman da şiddetli tiklerle kendisini gösterebilir. Kişide görülen tikler sürelerine, şiddetine veya tekrar etme sıklığına göre karmaşık veya basit tikler olarak iki sınıfta incelenir.

Yüz kaslarının kısa süreliğine hareket etmesi, burun çekme veya göz kırpma gibi ani şekilde yaşanan ve saniyeler süren tikler, basit tik sınıfı içerisinde değerlendirilirler. Kompleks tikler ise aynı anda birden fazla kasın harekete geçmesiyle gerçekleşir. Örnek vermek gerekirse aynı anda hem göz kırpıp hem de kafanın ileri ya da geri hareket etmesi hali karmaşık tikler sınıfında yer alır.

Tourette Sendromunun Genel Belirtileri

  • Gözlerde ve burunda yaşanan seğirme
  • Dişleri sürtme
  • Kontrolsüz şekilde müstehcen sözler söyleme
  • Öksürme ve boğaz temizleme
  • Titreme
  • Omuz silkme
  • Göz devirme veya göz kırpma
  • Buruna dokunma
  • Eşyalara dokunma ve koklama
  • Zıplama, tekme atma veya eğilme
  • Çığlık atma
  • Diğer insanlara dokunma
  • Havaya doğru üfleme
  • Karşıdaki insanın hareketlerini taklit etme

Motor Tikler

Motor Tikler, kas tikleri olarak da adlandırılır. Bir veya birden fazla kasın eş zamanlı olarak çalışması sonucunda meydana gelen tiklerdir. Göz kırpma, kafa sallama benzeri basit tiklerle birlikte bunların aynı anda görülmesi motor tikler olarak sınıflandırılır. Karmaşık (kompleks) motor tikler arasında nesneleri koklama, eğilme veya tekme atma gibi hareketler yer alır.

Vokal Tikler

Fonik veya Vokal tikler ağzı, boğaz ve burun gibi bölgelerde meydana gelen seslerle karakterizedir. Burun çekme, havlama, öksürme veya boğaz temizle gibi basit tiklerle birlikte karmaşık (kompleks) türleri de vardır. Kişinin elinde olmaksızın müstehcen veya aşağılayıcı sözler kullanması, kompleks yapılı vokal tiklere örnek olarak verilebilir. Bu tikler kişinin sosyal ortamlarda kendilerini ve çevrelerindeki insanları zor durumda bırakmasına yol açar.

Tik Çeşitleri

  • Gelip geçici tikler bir yoldan uzun sürmezler. Stresten ve çevresel etkenlerden kaynaklanırlar. Tekil veya çoğul şekilde ortaya çıkabilirler.
  • Kronik motor veya vokal tikler bir yoldan uzun bir süre boyunca varlıklarını sürdürürler. Tiklerin yaşanmadığı süreçler üç aydan kısa sürmektedir.
  • Tourette Bozukluğu 7 ila 10 yaşları arasında başlar. Dönemler içerisinde artma veya azalma eğilimi gösterirler. Genetik veya nörobiyolojik faktörlerden kaynaklanırlar.
  • Başka türlü tanımlanamayan tik bozuklukları tanı kriterlerini karşılayamaz. 18 Yaş sonrasında ortaya çıkar ve dört haftadan kısa sürerler

Nedenler

Tik oluşumunun nedenleri kesin olarak bilinmese bile yapılan araştırmalar çevresel ve genetik faktörlerin tik oluşumunda etkili olduğunu göstermektedir. Özellikle basit yapılı tiklerin çocuklardaki öfke duygusundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Tiklere neden olduğu düşünülen etkenleri sıralamamız gerekirse:

  • Stres
  • Baskıcı, titiz ve kontrolcü aile tutumu
  • İlgisizlik ve sevgisizlik
  • Sürekli olarak davranışlarının eleştirilmesi
  • Yaşıtlarıyla, kuzenleriyle veya kardeşleriyle kıyaslanmak
  • Genetik etkenler
  • Yüksek ve yeteneklerinin üzerinde performans ve başarı beklentisi
  • Güvensizlik ve kaygı hali
  • Kıskançlık

Tikler ve Sosyal Çevre

Tikler bir çocuğun dışlanmasına, yalnızlaşmasına hatta alay konusu olarak öz güvenini yitirmesine yol açabilir. Bu da katlanılması güç bir stresin altına girmesine neden olur. Dışlanma ve alay konusu olma çocuğun daha sık ve şiddetli tik atakları geçirmesine sebep olur. Çocuğun sosyalleşmesi, güvenli ve yakın sosyal ilişkiler kurması tiklerle mücadele açısından önem taşır.

Tourette Bozukluğu

Bir seneden daha uzun süreli ve aralıklarla ortaya çıkan, bariz sorunlara neden olan ve birden fazla vokal ve motor tiklerle ortaya çıkan duruma Tourette Bozukluğu adı verilir. Bu bozukluklar esnasında sıralı olarak üç ay süresince tiklerin olmadığı bir dönem varsa Tourette bozukluğu tanısı konulamaz. 18 Yaşından önce başlaması gerekir. Zamanla arma veya azalma eğilimi gösterir.

Tanı Nasıl Koyulur?

Uzman doktorlar için Tourette Sendromu tanısı koymak bazı durumlarda son derece zordur. Tourette sendromu için uygulanabilecek kan veya idrar testi gibi tetkikler söz konusu değildir. Sadece çok şiddetli sendromlarda EEG veya tomografi benzeri yöntemler kullanılabilir.

Tourette sendromunun doğru şekilde teşhis edilebilmesi için kişinin tiklerinin bir yıl süresince devam etmesi beklenir. Küçük yaşlarda ortaya çıkan tikler belli bir zaman sonra yok olabilir. Tiklere obsesif kompulsif bozukluk ya da hiperaktivite bozukluğu gibi rahatsızlıkların olup olmadığı da hekimlerin teşhis koyarken dikkat ettiği bir başka olgudur.

Tedavi

Tik bozuklukları çocuğun okul yaşantısında, aile ve sosyal ilişkilerinde, öz güveninde önemli problemlere neden olur. Tedavinin seyri olumlu bir gidişat takip eder. Ancak kronik hastalıklar veya ailenin gereken desteği göstermemesi tedavi sürecini olumsuz etkileyebilir.

Eğer çocuğun tikleri sadece belli ortamlar veya durumlarda ortaya çıkıyorsa o ortam ve durumlar analiz edilmelidir. Örneğin gergin ve kaygılı ortamlar çocuklarda tiklerin artmasına sebep olurlar. Aileden veya sosyal çevreden gelen uyarılar, cezalar çocuğun fiziksel ve duygusal olarak yıpranmasına sebep olur. Bu tiklerin artarak devamına veya yeni tiklerin oluşmasına yol açabilir. Öğretmen, doktor ve ailenin işbirliği tedavinin başarısı için büyük önem taşımaktadır. Bu tiklerin kontrolsüz şekilde ortaya çıktığını unutmamak, çocuğa sevildiğini hissettirmek, onun kendine güvenini sarsmamak önemlidir. Stres ne kadar azsa, aile ilişkileri ne kadar güven içeriyorsa, çocuğun öz saygısı korunuyorsa başarı şansı çok yüksektir. İlaç tedavisi ise ancak tiklerin kronikleştiği vakalarda değerlendirilmelidir.

Psikiyatri Birim Doktorları

Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Psikiyatri birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.

Diğer Psikiyatri Hastalıkları

Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Psikiyatri Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.

Online İşlemler