Karotis arterler, boynun her iki tarafında bulunan ve halk arasında ‘şah damarı’ olarak bilinen atardamarlardır. Karotis arterler, iç ve dış karotis arterler olarak iki ana daldan oluşur. İç karotis arterler, kalpten gelen oksijence zengin kanı beyne ileten 4 ana damardan ikisini oluşturur. Dış karotis arterler ise, yüz, boyun ve saçlı deriyi besleyen damarlardır. Karotis arterlerde zamana bağlı olarak ortaya çıkan tıkanmalar sonrası karotis arter hastalıkları ortaya çıkmaktadır.
Karotis arterlerin iç kısmında yağ içeriği yüksek yapılanmaların (plak) gelişmesiyle ortaya çıkan iç duvar daralmasına karotis arter darlığı denilmektedir. Bu hastalık nedeniyle darlık oluşan bölgelerde kolay bir şekilde pıhtılaşmalar oluşur ve bunun sonucunda da ciddi ve hayati durumlar ortaya çıkabilir. Bu pıhtılaşmaların karotis arterden kopup beyin içindeki daha küçük arterleri tıkamasıyla da felç yaşanabilmektedir. Karotis arter darlığının felç riskini artırdığı durumlar ise;
Karotis arter damar duvarlarında meydana gelen hasarlar sonrası karotis arter hastalıkları ortaya çıkar.
Karotis arter hastalıkları, arter daralıp pıhtı veya tıkanma oluşuncaya kadar belirtilerini göstermez. Belirtileri uzun süren bir hastalıktır. Belirtileri ise geçici iskemik atak veya inme (felç) ile ortaya çıkmaktadır.
Geçici iskemik atak veya inme (felç) belirtileri ise şöyledir;
Karotis arter hastalığı kaynaklı inmelere erken müdahale tedavi açısından önemlidir. Olay sonrası 4 saat içerisinde tıkanmış damar açılırsa tam iyileşme oranı artmaktadır.
Karotis arter hastalıklarının tedavisi üç şekilde yapılmaktadır. Bunlar;
Kişi beslenme alışkanlıklarını değiştirip, fiziksel aktivitelerini artırır. İdeal kiloyu korumak önemlidir. Kolestrol seviyesi uygun sınırlarda tutulmalı, yüksek kan basıncı gelişimiyle bu tür hastalıklar önlenmelidir.
Nöroloji uzmanları tarafından bu tedavi sürdürülür. Bu hastalık için temel risk faktörü olan diyabet, hipertansiyon, kalp hastalığı ve obezite kontrol altına alınmalı, bunun için ilgili branşlardaki hekimlerle konsültasyon yapılmalıdır. Bunun yanında kan sulandırıcı ve pıhtılaşmayı önleyici ilaçlar da kullanılmalıdır.
Karotis arter hastalıklarına karşı en sık tercih edilen cerrahi yöntem karotis endarterektomisidir. Bu yöntemde, tıkanmaya neden olan plak damar duvarından çıkarılır. Damarın durumuna göre yama kullanımına karar verildikten sonra kapatma işlemi yapılır.
Karotis arter darlığı genelde ileri yaş insanlarda görülür. 75 yaş altında ise erkekler kadınlara oranla daha fazla risk taşır. Yüksek kolestrolü ve yüksek tansiyonu olanlar, sigara içenlerde risk sekiz kat daha fazladır.
Beyne giden diğer damarlarda da darlık ve tıkanıklıklar olması, hastanın daha önce de inme yaşamış olması, şeker hastalığı bulunması ve yüksek kan basıncı gibi durumlar riski artırmaktadır.
Kan akımının kritik düzeyin altına inmesi durumunda beyin ihtiyaç duyduğu oksijen ve besini alamaz. Bunun sonucunda da kalıcı inme ve beyin hasarı oluşabilir.
Damar açıcı bitki ve gıdaların tüketimine özen gösterilmelidir. Özellikle de yulaf ezmesi, kepekli tahıl, fasulye tüketilmelidir. Yüksek lif bulunan gıdalar kötü kolestrolü düşürür, bunun sonucunda da damar tıkanıkları ortadan kalkar.
Şah damarı ameliyatları genelde 1 saat civarında sürmektedir.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Kalp Damar Cerrahisi birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.