Vücudun genç ve zinde kalabilmesi için düzenli olarak spor yapmak çok önemlidir. Ancak bazı durumlarda kişisel ve çevresel faktörlerden kaynaklanan sporcu sakatlıkları meydana gelebilmektedir. Üstelik bu sakatlıklar için amatör veya profesyonel sporcu olmaya da gerek yoktur. Bazen normal yürüyüş yaparken ayak burkulması ile de sporcu sakatlığı ile karşı karşıya kalabiliyoruz. Sporcu sakatlıkları ile ilgili bilmeniz gereken her şey yazımızda…
Spor Sakatlıkları Nedir?
Profesyonel veya amatör bir şekilde spor yaparken maruz kalınan tüm spor yaralanmalarına spor sakatlıkları denilir. Sakatlıklar çoğu zaman antrenmanlarda fak edilebildiği gibi antrenmandan günler sonra da belirtileri ortaya çıkabilmektedir.
Spor sakatlıkları tetkik ve tedavi yöntemleri açısından akut spor sakatlıkları ve kronik spor sakatlıkları olarak ikiye ayrılmaktadır.
- Akut spor sakatlıkları ani ve şiddetli ağrı ile ortaya çıkar. Yaralanma bölgesinde ödem, şişme, deride hassasiyet, kemik ve eklemlerde anormallik ve vücut fiziksel fonksiyonlarında hareket kısıtlılığı ortaya çıkmaktadır.
- Kronik spor sakatlıkları ise antrenman esnası veya sonrasında şiddetli ağrı ile ortaya çıkar. Bu ağrılar kronikleşir ve uzun süreli bölgesel ağrılar görülür. Bu tipte, dinlenme ile belirginleşen eklem sertlikleri de söz konusudur.
Sporcu Sakatlıklarının Nedenleri Nelerdir?
Sporcu sakatlanmalarına neden olan faktörler kişisel ve çevresel olmak üzeri ikiye ayrılır.
Kişisel Faktörler:
- Postür (Duruş) Bozuklukları: Düz tabanlık, kamburluk, bel çukurluğu vb.
- Enfeksiyon Kaynakları: Grip, sinüzit, diş çürükleri, romatizma vb.
- Fiziksel Uygunsuzluk: Motor özelliklerin gelişememesi, iyi ısınmama, hazır almama, yaş vb.
- Koordinasyon Bozuklukları: Tekniğin bozuk olması, agonist ve antagonist kasların dengesizliği vb.
- Psikolojik Faktörler: Konsantrasyon yetersizliği, seyirci ve basın baskısı gibi riskler
- Yorgunluk: Kasların son kapasitesine ulaşması ve gücün azalması
Çevresel Faktörler:
- Zemin: Alanın spor yapmaya uygun olmaması
- Spor Malzemesi: Malzemelerin uygunsuz ve eksik olması
- İklim: Yağmur, çamur, buz gibi ortamlarda spor yapılması
- Antrenman Şekli: Isınma ve soğuma amaç uygun olarak tam ve eksiksiz yapılmalı
- Kurallar: hakemlerin sertliğe izin vermesi, kuralların iyi bilinmemesi, hakemin adaletli olmaması
- Eğitim Eksikliği: Sporcu, antrenör, sağlık ekibi ve yöneticilerin yeterince bilgilendirilememesi gibi etkenler.
En Sık Yaşanın Sporcu Sakatlıkları Nelerdir? Sporcu Sakatlanmalarının Türleri
Spor sakatlıkları ister sporcu olsun ister olmasın hayatta herkesin başına gelebilir. Hem amatör hem de profesyonel sporcularda sıkça görülen sakatlıklar ise şunlardır:
Kramplar
En sık görülen sporcu sakatlıklarından biridir. Sebebi tam olarak bilinemese de yeterli ısınma hareketlerinin yapılmaması, kondisyon eksikliği, susuz kalma, kasların zorlanması ve yorulması kaynaklı olduğu belirtilmektedir.
Ayak Bileği Burkulması
Günlük hayatta da sık sık karşılaşılan bir durumdur. Ayak bileği genelde içe doğru burkulur ve liflerde deformasyon oluşur. Ağrılar bir müddet sonra geçer. Eklem zedelenmesi yaşanmışsa ağrılar uzun süreli devam edebilmektedir.
Kasık Ağrısı
Kasık kas zorlanmaları da sıkça karşılaşılan spor sakatlanmalarından biridir. Kasık ağrısının kalça eklemi ve bacak kasları üzerinde olumsuz etkisi vardır. Futbol, Amerikan futbolu ve basketbol gibi spor branşlarında sıklıkla karşılaşılmaktadır.
Tendon Yaralanmaları
Tendon yaralanmaları da spor yaralanmalarından biridir. En çok görülen tendon yaralanması ise aşil tendon yaralanmasıdır. Aşil tendon, diz arkasından topuklara kadar uzanır ve yaralanma durumunda cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulur. Sporcuların kariyerlerine ara vermelerine neden olan sakatlıklardan biridir. Birçok sporcunun kariyeri bu sakatlık nedeniyle bitme noktasına gelmiştir.
Tenisçi Dirseği
Dirseğin sürekli kullanıldığı tenis veya golf gibi spor dallarında zamanla dirsekte bulunan tendonlarda yırtılmalar veya zedelenmeler oluşabilmektedir. Bu sakatlanmalarda ağrı dirsek dışında, el ve el bileği gibi ön kol kaslarında görülebilmektedir.
Diz Ağrısı
Diz ağrısı, diz kıkırdağında sorun olduğu anlamına gelebilir. Özellikle koşucularda sık sık görülür. Dizlerde şişlik, merdiven inip çıkarken zorlanma gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu sorunla karşılaşmamak için diz çevresi kaslarının güçlenmesini sağlayan egzersizler yapılmalı, koşu yapılıyorsa uygun ayakkabılar giyilmelidir. Diz sakatlığı durumunda ise vakit kaybetmeden bir doktora başvurmakta yarar vardır.
Spor Sakatlıkları Nasıl Önlenir?
Spor sakatlıkları ister sporcu olsun ister olmasın herkesin karşılaşabilecekleri sakatlıklardır. Günlük hayatta da birçok kişi sporcu sakatlıkları ile karşı karşıya kalır. Bu sakatlıklarla karşılaşmamak için vücudun kondisyonu, güç ve esnekliği büyük önem taşır. Bu noktada;
- Antrenmanlar öncesi ısınma ve esneme hareketleri yapılmalı
- Antrenman veya spora uygun ayakkabı ve giysiler tercih edilmeli
- Yaşa ve fiziksel kapasiteye uygun spor dalları yapılmalı
- Düzenli yapılan egzersizler bir anda değil yavaşça, kademeli olarak artırılmalıdır.
Spor Sakatlanmalarında İlk Yardım Nasıl Yapılır?
Spor veya antrenmanda sakatlık yaşanmışsa sakatlık riskini artırmamak için hemen aktiviteye son verilmelidir. Ardından ağrı ve şişliği azaltmak için soğuk kompres uygulanmalıdır.
Sakatlık yaşanan bölgenin şişmesini veya ödem yapmasını önlemek de bu aşamada önemlidir. Bu nedenle kan akımını yavaşlatacak giysiler giyilmemeli, sakatlanan bölge kap seviyesinden yukarıda tutulmaya önem gösterilmelidir. Böylece kan basını ile sıvıların dışına çıkışı önlenecek, zedelenen dokuda ödem oluşmayacaktır.
