Bebek anne karnındayken genetik faktörler ve sigara, alkol, kullanılan ilaçlar gibi çeşitli çevresel faktörlerin etkisiyle yarık dudak-damak vakaları görülmektedir. Halk arasında ‘tavşan dudak’ olarak bilinen bu vakalar, dünya genelinde her 1000 doğumda bir görülmektedir. Bu oran genetik ve çevresel faktörlere bağlı olarak değişmektedir. Vakalarda, çocukların %46’sında dudak ve damak yarığı birlikte bulunur. %33’ünde sadece damak, %21’inde ise sadece dudak yarığı bulunmaktadır. Tek taraflı yarık vakaları ise çift taraflıya oranla 9 kat daha fazladır.
Dudak-Damak Yarığı Nedir?
Dudak ve damak, bebek anne karnındayken yüzün her iki yanındaki karşılıklı öncü yapıların birleşmesiyle oluşur. Bu yapılar; genetik faktörler ve çevresel faktörlerin (sigara, alkol, ilaç kullanımı, kızamıkçık, bazı viral enfeksiyonlar, A ve B vitamin eksikliği) etkisiyle birleşememesiyle dudak-damak yarıkları ortaya çıkar. Birleşme hiç olmazsa tam (komplet), kısmen gerçekleşirse kısmi (inkomplet) yarık dudak ve damak diye adlandırılır.
Baş boyun bölgesinde en sık, tüm vücutta da ikinci en sık görülen doğumsal anomalilerdir.
Dudak-Damak Yarıkları Çeşitleri Nelerdir?
Dudak Yarıkları;
- Tek taraflı tam olmayan dudak yarığı
- Tek taraflı tam dudak yarığı
- İki taraflı tam olmayan dudak yarığı
- Tek taraflı tam bir taraflı tam olmayan dudak yarığı
- İki taraflı tam dudak yarığı
- Orta hat dudak yarıkları diye sınıflandırılır.
Damak Yarıkları ise;
- Yumuşak damak yarıkları
- Sert damak yarıkları
- Submukoz yarıklar
- Birbirinden ayrık küçük dil şeklinde ortaya çıkmaktadır.
Dudak-Damak Yarıklarının Nedenleri Nelerdir?
Belirli bir nedeni yoktur. Ancak genetik faktörler ve çeşitli çevresel faktörlerin etkili olduğu bilinmektedir. Anne-baba veya uzak akraba öyküsü bulunan veya sigara, alkol, ilaç kullanımı, kızamıkçık, bazı viral enfeksiyonlar, A ve B vitamini eksikliği gibi çeşitli çevresel faktörlerden etkilenen bebeklerde daha çok görüldüğü bilinmektedir.
Dudak-Damak Yarıklarının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Dudak ve damak yarıklarının tedavisi uzun soluklu ve 2 ayrı aşamalıdır. İlk aşamada çocuğun okula başlamadan görsel sorunlarının ve varsa konuşma bozukluğunun giderilmesi amaçlanır. İkinci aşama ise yetişkinlikte yapılır. Bu aşamada diş, çene ve yüz gelişimi bu durumdan etkilenmişse burun iç ve dışı ve solunum probleminin çözümü amaçlanır.
Dudak-Damak Yarığı Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Dudak-damak yarığı ameliyatlarında hasta genel anestezi ile uyutulur ve aameliyatı plastik cerrah yapar. Ameliyatın süresi, yarığın boyutu ve ameliyatın kapsamına bağlı olarak 1,5-3 saat arası sürer.
Dudak yarığı ameliyatında;
- Yarık hattında bulunan kas, cilt ve dudak mukozası üç tabaka olarak onarılır ve yarık kapatılır.
- Dudak içinde burun içine doğru uzanan boşluklar kapatılır.
- Burun tabanındaki açıklık kapatılır.
- Diş, dişe eti ve diş yataklarında da yarıklık varsa buralar da onarılır.
- Burunda da deforme varsa dudak yarığı ile birlikte düzeltilebilir.
Ameliyatta düzgün yutma ve konuşma için yeterli uzunlukta olan bir damak da oluşturulur. Bu işlemde; vaka sert damak yarık ise, ağız ve burun mukozası iki ayrı tabaka olarak; yumuşak damak yarığı ise ilaveten konuşmada etkili olan kaslarında dahil edilmesiyle 3 ayrı tabaka halinde onarılmaktadır. Konuşma fonksiyonları için bu kas onarımı çok önemlidir.
Dudak-Damak Yarığı Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci
Ameliyat sonrası nadiren solunum problemleri yaşanmaktadır. Bu tür durumlarda bebek birkaç gün yoğun bakımda izlenir. Bu esnada solunum cihazı desteği de gerekebilmektedir.
Dudak-damak ameliyatları sonrası bebek bir veya iki gece hastanede kontrol altında tutularak izlenir. Bu esnada ağrı kesicilere ek olarak antibiyotik ve buhar tedavisi de uygulanabilir.
Ameliyat sonrası dikiş bölgesinin hijyeni de önemlidir. Ameliyat bölgesine ve ağız içine parmak sokulmamalıdır. Bu nedenle bebeğe eldiven giydirilmeli, dirseklerin bükülmesini önleyen kolluklar kullanılmalıdır.
Beslenme noktasında da doktorun önereceği programa ve beslenme biçimine mutlaka uyulmalıdır.
Her yemekten sonra bebeğe su içirilerek yara bölgesi temiz tutulmalıdır. Ameliyat sonrası sıvı beslenme 1-2 gün sonra başlayabilir ve bu şekilde beslenme 2-6 hafta sürer.
