MS Hastalığı (Multiple Skleroz) Nedir?

Multiple Skleroz (MS) hastalığı, merkezi sinir sisteminde yer alan beyin ve omuriliğin koruyucu miyelin kılıfının zarar görmesi sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bu durum, kol ve bacaklarda güçsüzlük, görme bozuklukları, denge ve koordinasyon sorunları gibi belirtilere yol açabilir. Ayrıca MS, bağışıklık sisteminin sinir liflerini saran miyelin kılıfına saldırması sonucunda, beyin ile vücudun diğer bölgeleri arasındaki iletişimin kesilmesine neden olabilir. Miyelin maddesinde kayıplar görülebilir. MS genellikle ataklar şeklinde ilerler. Uygun tedavi ve düzenli takip ile kontrol altında tutulabilir. Multipl Skleroz genellikle 20 ile 40 yaşları arasında ortaya çıkan bir hastalıktır. MS'nin tipi, şiddeti, etkilenen bölgeye ve hasarın derecesine bağlı olarak kişiden kişiye farklılık gösterir. Her MS hastasının belirtileri ve tedavi gereksinimleri bireyseldir; dolayısıyla benzer belirtiler gösteren iki hasta bulmak zordur. Hastalığın gelişimi, beyin üzerindeki etkileri ve belirtilerin şiddeti kişisel farklılıklar gösterebilir. Genellikle MS hastalarında, beynin veya omuriliğin yönettiği fonksiyonlardan bazıları kısmi veya tam olarak kaybolabilir.

İçindekiler:

• MS Hastalığı (Multiple Skleroz) Nedir?
• MS Hastalığı (Multiple Skleroz) Belirtileri Nelerdir?
• MS Hastalığı (Multiple Skleroz) Nedenleri Nelerdir?
• MS Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
• MS Hastalığı Tedavisi Nasıldır?
• MS Nasıl Bir Hastalıktır?
• MS Hamileliğe Engel Mi?
• MS Hastalığını Kontrol Altında Tutmak İçin Neler Yapılmalı?

MS Hastalığı (Multiple Skleroz) Belirtileri Nelerdir?

Multiple Skleroz (MS) hastalığının belirtileri, genellikle kol ve bacaklarda güçsüzlük ile görme sorunları şeklinde kendini gösterebilir. MS'de sık görülen diğer belirtiler arasında; uyuşma, karıncalanma, duyusal kayıplar, denge ve koordinasyon sorunları, halsizlik, kas spazmları, bulanık görme ve idrar kaçırma gibi rahatsızlıklar yer alır. MS hastalığının işaret edebileceği belirtiler şunlardır:

• Vücudun çeşitli bölgelerinde karıncalanma ve uyuşma
• Kas sertliği, kramp ve ağrılar
• Görme problemleri, örneğin bulanık görme, çift görme ve görme azlığı
• Boynu öne eğdiğinde elektrik çarpması hissine benzer bir duyum
• Düşünme, öğrenme ve planlama yetilerinde zorluk
• Depresyon ve anksiyete
• Konuşma ve yutma güçlükleri • İdrar kaçırma gibi mesane ile ilgili problemler
• Yorgunluk ve genel halsizlik • Yürüme güçlükleri ve denge sorunları
• Kabızlık
• Cinsel fonksiyon bozuklukları
• Kısa süreli hafıza problemleri

MS Hastalığı (Multiple Skleroz) Nedenleri Nelerdir?

Hastalığın kesin nedeni henüz tam olarak anlaşılamamış olmakla birlikte, çevresel faktörlerin belirli genetik mutasyonları tetikleyerek hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Multiple Skleroz (MS) hastalığının ortaya çıkmasında rol oynayabilecek çeşitli etmenler mevcuttur bunlar:

• Çevresel Faktörler: Organik çözücüler, cıva, böcek ilaçları ve radyasyon gibi çevresel etmenlerle temas, hastalık riskini artırabilir.
• Etnik Köken: MS hastalığı, özellikle Kafkas ve Kuzey Afrika kökenli bireylerde görülebilir. Sarı ırk ve kısmen siyah ırk, beyaz ırka göre hastalığa karşı daha koruyuculuk gösterebilir. Kuzey Avrupa, Kuzey Amerika ve Kanada'nın kuzey bölgelerinde MS hastalığının görülme sıklığı daha yüksekken, ekvator çevresindeki bölgelerde daha düşük oranlarda rastlandığı gözlenmiştir.
• Virüslerin Etkisi: Geçmişte kişinin, herpes ve varisella zoster virüslerine maruz kalmış olması, hastalık riskini artırır.
• Kalıtım: Çevresel tetikleyicilerden etkilenen, genetik faktörler MS gelişiminde rol oynayabilir. MS'li bir ebeveynin çocuklarında hastalığın görülme olasılığı, toplumdaki aynı yaş grubundaki bireylere göre 7 ila 10 kat daha yüksek olduğu tahmin ediliyor. Ancak genetik faktörler tek başına hastalığın nedeni değildir; örneğin, genetik olarak birbirinin aynısı olan tek yumurta ikizlerinden birinde MS geliştiyse, diğerinde hastalık riski %25'tir. Bunların yanı sıra, MS hastalığının olası nedenleri arasında:
• Kan ve Beyin Arasındaki Bariyer Hasarı
• Anne Karnındaki Biyokimyasal Olaylar
• Diyet ve Vitamin Eksiklikleri • Alerjik Reaksiyonlar de bulunmaktadır.

MS Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Multiple Skleroz (MS) hastalığını teşhis etmek genellikle karmaşıktır. Çünkü bu hastalığı tanımlamak için, özel bir test mevcut değildir. MS'in teşhisinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

• MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Beyin ve omuriliğin ayrıntılı görüntülerini sağlamak, MS'in varlığını belirlemede kritik bir rol oynar. MS hastalığına özgü lezyonlar, MRI görüntülerinde genellikle soluk alanlar olarak görülür.
• Beyin ve Omurilik Sıvısı Analizi: Bu sıvıda bağışıklık sisteminin aktivitesini gösteren oligoklonal bantlar ve miyelin proteini gibi göstergeler bulunur.
• Uyarılmış Yanıt Testleri: Sinirlerin ileti hızlarını ölçerek miyelin kılıfında hasar olup olmadığını belirler. Üç ana tipi vardır:

1. Görsel Uyarılmış Yanıtlar: Görme ile ilgili sinirleri değerlendirir.

2. İşitsel Uyarılmış Yanıtlar: İşitme ile ilgili sinirleri değerlendirir.

3. Somatosensoryal Uyarılmış Yanıtlar: Kol ve bacaklardaki duyusal sinirleri inceler. Bu testler, MS hastalığının teşhisini koymak ve hastalığın ilerleyişini değerlendirmek amacıyla uygulanır.

MS Hastalığı Tedavisi Nasıldır?

Multiple Skleroz (MS) tedavisi, hastanın bireysel durumuna göre özelleştirilmeli ve mümkün olan en erken aşamada uygulanmalıdır. MS hastaları, hayatları boyunca atak yaşadıkları gibi, ataklar arasında değişken sıklıkta yeni ataklar da geçirebilirler. Hastalığın sürekli ilerleyen ve ataklarla başlamadan sadece ileri bir şekilde süren formları daha ağır seyredebilir. Bazı MS vakalarında hastalık, ataklarla başlayıp daha sonra sürekli olarak devam edebilir. Bu nedenle, MS tedavisinin ataklar sırasında hemen başlatılması önemlilik arz eder. Erken müdahale, hastalığın ilerleyişini kontrol altına alarak gelecekteki hasar riskini azaltır. MS hastalığının daha iyi bir seyir göstereceğine işaret eden belirtiler şunlardır:

• İlk belirtilerin duyusal bozukluklar veya görme sorunları olması,
• İki atak arasındaki sürenin uzun olması,
• Hastalığın 25 yaşından önce başlaması,
• Başlangıçta MR görüntülerinde çok sayıda lezyonun gözlemlenmemesi,
• İlk beş yıl içinde etkilenen nörolojik bölgelerin sayısının az olması,
• İlk 5 yıl sonunda nörolojik sekelin (hasar) minimal olması,
• Geçirilen atakların ardından neredeyse tamamen iyileşme,
• Ataklar dışında beyin omurilik sıvısında miyelin proteinine rastlanmaması,
• Hastalığın başlangıcının yalnızca tek bir bölgeyle sınırlı olması. Ek olarak, kadın hastaların bu durumda avantajlı olabileceği de dikkate alınmalıdır. MS hastalığının kötü bir seyir izleme olasılığını işaret eden göstergeler nelerdir? MS hastalığının daha ciddi bir seyir izleme olasılığı şu faktörlerle ilişkilidir:
• Başlangıçta etkilenen bölgelerin geniş olması,
• MR görüntülerinde başlangıçta çok sayıda lezyon bulunması, • Beyin güç, denge ve sfinkter fonksiyonları gibi önemli bölgelerin etkilenmiş olması,
• Hastalığın başlangıçta progresif bir seyir izlemesi,
• Erken evrede beyin omurilik sıvısında oligoklonal bantların bulunması,
• Hastalığın 40 yaşından sonra başlaması,
• İki atak arasındaki sürenin bir yıldan kısa olması,
• Başlangıçta motor bulguların gözlemlenmesi,
• Beyin sapı ile ilgili bulguların olması,
• Hastanın erkek olması.

MS tedavisinde koruyucu tedaviler, örneğin aşılar, önemli bir rol oynamaktadır. MS atakları fark edildiğinde zaman kaybetmeden bir uzmana başvurmak, tedavinin ilk adımıdır. Teşhis sürecinde beyin ve omurilik, MR'ları ve sıvılarından örnek alınarak yapılan testler, aynı zamanda elektro fiziksel testler belirleyici olur. Yapılan tetkiklerde beyindeki lezyonların sayısı, hastalığın ilerleme hızını ve şiddetini belirlemeye yardım eder. MS’in tam anlamıyla tedavi edilmesi mümkün değil; ancak atakların sıklığını ve etkilerini azaltmaya yönelik tedaviler uygulanabilir. Sürekli atak geçiren hastalara, atakları %30-40 oranında azaltan koruyucu tedaviler (aşılar) uygulanır ve engelli kalma riskini düşürebilir. Çok sık atak geçiren hastalarda, atak sayısını azaltmak için interferon tedavisi tercih edilebilir. Kronik MS riski taşıyan ve yalnızca bir atak geçirmiş hastalar için bağışıklık sistemini baskılayan koruyucu tedavilerin genellikle uygulanması tavsiye edilmez. MS hastalığının az görülen ağır formları için de çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Ancak bu tedaviler bağışıklık sistemini baskılayabileceği için ciddi riskler taşıyabilir. Bu nedenle MS tedavisinin sürekli uzman sağlık kuruluşlarının kontrolü altında yapılması önemlidir.

MS Hastalığı İle İlgili Sık Sorulan Sorular:

MS Nasıl Bir Hastalıktır?

Multiple Skleroz (MS), sinirlerin etrafını saran ve koruyan miyelin kılıfının, beyin, optik sinirler ve omurilikte hasar görmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hastalık, beyin ve omurilikteki sinir yollarını etkileyerek görme, kol ve bacak hareketlerini bozabilir. Ayrıca, duyu bozuklukları ve denge sorunları gibi çeşitli problemler de ortaya çıkabilir.

MS Hamileliğe Engel Mi?

MS hastalarının hamilelik planlarını ertelemeleri gerekmemektedir; hamile kalabilir ve sağlıklı bir şekilde doğum yapabilirler. MS hastaları, eğer hastalıkları ağır ataklarla seyrediyorsa, yalnızca ağır fiziksel aktivitelerden kaçınmaları yeterli olabilir. MS hastalığı, doğurganlık üzerinde bir engel teşkil etmez hatta bazı durumlarda hamilelik, MS ataklarının şiddetini azaltabilir. Ancak, doğum sonrası atakların tekrar edebileceği göz önünde bulundurularak, hastalığın düzenli bir şekilde izlenmesi büyük önem taşır.

MS hastalığını kontrol altında tutmak için neler yapılmalı?

MS hastalığı, uygun tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile yönetilebilir. Bu konuda dikkate almanız gereken bazı önemli öneriler şunlardır:

• Aşırı yorucu aktivitelerden ve işlerden kaçının.
• Sağlıklı ve dengeli bir diyet uygulamaya özen gösterin.
• Alkol ve sigara gibi sağlığa zarar veren alışkanlıklardan uzak durun.
• Düzenli fiziksel aktivite yapın.
• Sıcak ortamlardan, örneğin hamam ve sauna gibi yerlerden kaçının; bunun yerine ılık su kullanın.
• Depresyon riskini azaltmaya çalışın ve ruhsal sağlığınıza dikkat edin.

Benzer Haberler