Koroner arter hastalıklarının değerlendirilmesinde yalnızca darlığın derecesini görmek yeterli değildir. Bazen anjiyografi görüntüsünde %50 görünen bir darlık, hastada ciddi şikâyetlere yol açarken; %70’lik başka bir darlık hiç belirti vermeyebilir. İşte bu noktada devreye IVUS (Intravasküler Ultrason) ve FFR (Fractional Flow Reserve) gibi ileri tanı yöntemleri girer. Bu yöntemler sayesinde, damarın iç yapısı detaylı biçimde görüntülenir ve daralmanın kalp kasına ne derece zarar verdiği ölçülerek gereksiz müdahalelerin önüne geçilir.
IVUS (Intravasküler Ultrason), koroner damarların iç yüzeyini, damar duvarı yapısını ve içindeki plakları detaylı bir şekilde görüntülememizi sağlayan ultrason temelli bir tanı yöntemidir. Standart anjiyografide sadece damar içindeki daralmanın silueti görülürken, IVUS ile damarın çapı, iç duvar kalınlığı, plağın cinsi (kalsifiye mi, yumuşak mı), yayılımı ve uzunluğu hakkında net bilgi elde edilir.
Bu bilgiler, stent uygulamasının gerekli olup olmadığına ya da hangi uzunlukta ve çapta stent kullanılacağına karar vermede oldukça etkilidir.
IVUS, özellikle koroner anjiyografinin yetersiz kaldığı durumlarda tanıya netlik kazandırmak ve uygulanacak tedavi sürecini daha doğru yönlendirmek amacıyla devreye girer. Koroner anjiyografi genellikle kalp damarlarındaki daralma ve tıkanıklıkları saptamak için başvurulan temel yöntemdir ve çoğu zaman yeterlidir. Ancak kalbin büyük kısmını besleyen sol ana koroner damar gibi kritik bölgelerde yapılacak müdahalelerde daha hassas kararlar alınması gerekir. Bu noktada stent seçimi, çapı, uzunluğu ve tam olarak hangi bölgeye yerleştirileceği gibi teknik detaylar netleştirilmelidir. Anjiyografi bu bilgileri tek başına veremediğinde, işlem IVUS rehberliğinde gerçekleştirilir. Uluslararası kılavuzlar ve uzman görüşleri de bu gibi özel vakalarda IVUS kullanımını önermektedir.
IVUS işlemi sırasında:
1.Hasta, steril koşullarda hazırlanır ve damar yolu açılır.
2.Genellikle kasıktaki veya el bileğindeki arterden damar içine bir kateter yerleştirilir.
3.Kateter aracılığıyla, ucunda minyatür bir ultrason probu bulunan özel IVUS teli kalp damarının içine ilerletilir.
4.Ultrason sinyalleri sayesinde, damarın iç yüzeyinden 360 derece görüntüler alınır.
5.Görüntüler monitöre yansıtılır ve kayıt altına alınır.
IVUS işlemi genellikle 10-15 dakika sürer ve ağrısızdır.
Koroner anjiyografi ile IVUS, yapı ve işleyiş açısından farklı tanı teknikleridir. Anjiyografi, damarların iç kısmını görünür hale getirmek için kontrast madde kullanarak iki boyutlu görüntüler elde edilmesini sağlar. Buna karşılık IVUS, damar duvarını tüm yönleriyle saran özel bir ultrason probu aracılığıyla bölgeyi halkasal ve katmanlı biçimde görüntüler. Bu sayede damar içindeki kireç birikimleri, milimetrik düzeydeki yırtıklar, gerçek damar çapı ve plak yapısı gibi ince detaylar açıkça ortaya konabilir. Bu nedenle her iki yöntem birbirini tamamlayıcı niteliktedir ve anjiyografi sırasında daha derinlemesine analiz gerektiğinde IVUS desteğiyle işlem detaylandırılır.
FFR (Fractional Flow Reserve), koroner damarlarda saptanan daralmanın kalbe giden kan akımını ne ölçüde etkilediğini gösteren basınca dayalı bir değerlendirme yöntemidir. Görüntü olarak ciddi bir darlık gibi görünen bazı lezyonlar aslında kan akımını bozmayabilir; bu da stent gibi işlemlerin gereksiz yapılmasına neden olabilir.
FFR sayesinde damar içi basınç farkı ölçülerek, bu darlığın gerçekten kalp kası için tehlikeli olup olmadığı ortaya konur.
1.Anjiyografi sırasında, darlık saptanan damarın içine özel bir FFR teli yerleştirilir.
2.Tel, darlığın öncesine ve sonrasına yerleştirilerek kan basınçları ölçülür.
3.Daha sonra damara geçici olarak damar genişletici ilaç (adenozin) verilir.
4.Bu esnada basınçlar yeniden ölçülür.
5.Basınç oranı hesaplanır.
FFR değeri 0.80’in altındaysa, bu darlığın tedavi edilmesi gerektiği anlamına gelir.
IVUS ve FFR, kalp damar hastalıklarında “kişiye özel, kanıta dayalı” tedavi planlamasının temelini oluşturan yöntemlerdir. Ortadoğu Hastanesi’nde bu gelişmiş tanı teknikleri, Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Onur Kadir UYSAL tarafından başarıyla uygulanmaktadır.