Genellikle 5-15 yaş aralığındaki çocuklarda gözlemlenen romatizmal hastalıklara kalp romatizması adı da verilmektedir. Bir bakterinin neden olduğu boğaz enfeksiyonu ile kendisini gösteren bu hastalık tedavi edilmediği taktirde kalp romatizmasına yakalanma olasılığı yükselmektedir.
Akut romatizmal ateş olarak da isimlendirilen bu rahatsızlık, boğaz enfeksiyonunun ardından 2-3 hafta sonra ortaya çıkabilmektedir. El, ayak ve diz gibi eklemlerde oluşan şişlikler, ateş, kızarıklık gibi belirtiler gösteren akut romatizmal ateşin en çok etkilediği organlardan biri kalptir. Bu hastalık kalp kapakçıklarında şekil bozukluklarından ötürü yetersizliğe ve darlığa neden olur. Ciltte meydana gelen problemler de bu hastalıkta nadiren de olsa görülebilir. Bazı çocuklarda davranış bozuklukları, kol, bacak, yüz ve ellerde istemsiz hareketler de gözlemlenebilir.
Romatizmal kalp hastalıklarında erken teşhisin önemi yadsınamayacak kadar büyüktür. Çünkü bu hastalıklar erken evrede antibiyotikler, kortizon ve penisilin sayesinde tedavi edilebilir. Fakat bazen hastalığın kalıcı olduğu vakalarla da karşılaşılmaktadır. Bu nedenle boğaz enfeksiyonu yaşayan çocukların muhakkak doktor gözetiminde olması gerekir. Testlerden faydalanılarak hastalığa neden olan bakterinin çocukta bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır.
Akut romatizmal ateş ya da bilinen adıyla kalp romatizması, bademcik iltihabına neden olan A grubu streptokok bakterisinin yol açtığı bir hastalıktır. Tedavi edilemeyen boğaz enfeksiyonunun neticesinde ortaya çıkan bu romatizmal hastalık, bilhassa 5-15 yaş arası çocuklarda gözlenmektedir. Bağ dokularını, kalbi, cildi ve beyni etkisi altına alan kalp romatizması; dünya genelinde çocukluk ve yetişkinlik çağında görülen edinsel kalp rahatsızlıklarının en yaygın nedenidir. Genellikle eklemlerde ağrı, yüksek ateş ve şişlik gibi semptomlar genellikle herhangi bir hasar bırakmadan iyileşmektedir. Fakat kalbin etkilenmesiyle görülen çarpıntı, göğüs ağrısı, çabuk yorulma ve nefes darlığı gibi semptomlarla birlikte beyin ve santral sinir sisteminin etkilenmesinin sonucunda oluşan rahatsızlıklar yaşanabilir. Kalp romatizmasının vücutta bıraktığı hasar bir takım cilt hastalıklarına da yol açabilmektedir. Bu nedenle çocukluk aşamasında ortaya çıkan boğaz enfeksiyonlarının tanı ve tedavisinin gerçekleştirilmesi büyük önem taşır.
Faranjit ve tonsilit gibi boğaz enfeksiyonlarının tedavi edilmemesi ile birlikte gelişen akut romatizmal ateş başlangıç aşamasından sonra kalp kapak hastalıklarına neden olur. Kadınlarda mitral kapaklar bu rahatsızlıktan ciddi şekilde etkilenmektedir. Erkek hastalarda ise aort kapağı olarak adlandırılan bölgede tutulum meydana gelir. Burun kanaması, ani ve istemsiz hareketler, cilt yüzeyinde kırmızı renkli döküntüler, dalak büyümesi, cilt altında şişlik, kalp ve eklemlerde iltihaplanmalar en yaygın gözlenen belirtiler arasındadır. Öksürük, çabuk yorulma, sersemlik hissi, el ve ayaklarda üşüme, sık nefes alma, baş dönmesi, kalp ritmi düzensizliği, yüksek veya düşük kan basıncı, göğüs ağrısı, mide bulantısı gibi belirtiler de romatizmal kalp hastalıklarının yol açtığı semptomlar arasındadır.
Erken aşamada gözlenen belirtilerin kaybolmasının ardından, rahatsızlığın vücutta bıraktığı hasar hemen ortaya çıkmaz. Romatizmal kalp hastalığının neden olduğu rahatsızlıklar genellikle yıllar sonra meydana gelir. Romatizmal kalp hastalıklarından kaynaklanan kalıcı fonksiyon bozuklukları şu şekildedir:
Tıp literatüründe kardit adı verilen kalp iltihabı; çarpıntı, nefes ağrısı, göğüs ağrısı gibi semptomlara neden olur. Kalp iltihabı, kalpte üfürüm ile karakterizedir. Ateşli dönemden sonraki 10-20 yıllık süreçte kalp kapakçığında yetmezlik veya darlıklara neden olabilir.
Eklem iltihabı olarak da adlandırılan artrit rahatsızlığı; el, ayak, diz ve dirsek bileği gibi eklemlerlerde ağrılı hareket kısıtlılığına yol açar. Eklemlerde kızarıklı ve ısı artışına da neden olan artrit rahatsızlığı yaş ilerledikçe şiddetini arttıran bir hastalıktır.
Nadiren karşılaşılan bu hastalık, cilt yüzeyinde ortası soluk, yuvarlak ve etrafı kızarık döküntülerle kendisini gösterir.
Eklemlerin dış yüzeylerinde sert fakat ağrıya yol açmayan şişliklerle kendisini gösteren bir hastalıktır.
Bu hastalık kol, dil, yüz ve bacaklarda ani sıçramalar ve istemsiz hareketlerle kendisini gösterir. Kız çocuklarında daha çok gözlenen bu hastalık genellikle kardit rahatsızlığı ile birlikte ortaya çıkar.
Boğaz enfeksiyonlarının sonrasında meydana gelen kap romatizmasının nedeni vücuda giren streptokok bakterisidir. Bu bakteriye karşı bağışıklık sistemi tepki verir fakat bakterideki protein, vücudun farklı dokularındaki proteinlere benzediği için bağışıklık sistemi hücreleri, vücudun dokularına da zarar verir. Bunun neticesinde başta kalp olmak üzere merkezi sinir sistemi dokuları ve cilt büyük zarar görür. Bundan dolayı etkilenen dokularda iltihaplanmalar meydana gelir. Bu iltihap tedavi edilse bile, yaşanan hasar ileriki yıllarda kalp kapağının kalınlaşmasına ve kapakta daralmalara neden olur.
Kalp romatizmasına neden olan ve çocukluk evresinde meydana gelen boğaz enfeksiyonlarının erken aşamada tanısının konulması ve tedavi edilmesi büyük önem taşır. Her ne kadar bu boğaz enfeksiyonlarının önemli bir bölümü virüslerden kaynaklanır. Gözlendiği anda doktora başvurulmalıdır. Sonrasında hastanın boğazından sürüntü alınmalı ve laboratuar ortamında gereken tetkikler yapılmalıdır. Bu sayede A grubu streptokok bakterisi negatif mi yoksa pozitif mi tespit edilebilir. Bakteriler var ise, kalp romatizması tedavisi için antibiyotik içerikli ilaçlardan faydalanılır. Virüslerden kaynaklanan boğaz enfeksiyonlarında ise antibiyotiklere başvurulmaz. Kalp romatizmasının önlenebilmesi için bu hususlar büyük önem taşır. Kalp romatizmalarında fiziksel muayene, radyolojik tetkikler ve laboratuar tetkikleri dikkate alınarak tedavi planlanır. Genellikle kortizon, penisilin, yatak istirahati ve kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır. Uygulanacak tedavinin türü ve süresi, hastalığın erken aşamada tespit edilmesine göre farklılık gösterebilmektedir.
Kalp romatizmasından kaynaklanan kardit, kalp yetmezliği, kalp büyümesi ve taşikardi gibi fonksiyon problemleri, ilerleyen yaşlarda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir.
Bundan dolayı hastalığın erken aşamada tespit edilmesi ve doğru yöntemle tedavi edilmesi kadar bu hastalıktan korunması da önem taşır. Kişinin boğaz enfeksiyonu yaşaması halinde en kısa zamanda doktora başvurulmalı ve gereken tetkikler yaptırılmalıdır. Hastanın boğazından sürüntü alınır ve laboratuar tetkikleri gerçekleştirilir. Bu testlerin sonucunda A grubu streptokok bakterisi var mı yok mu kolaylıkla anlaşılabilmektedir. Sonrasında da gereken tedavi planlanır. Hasta tedavi süresince kalabalık ortamda bulunmamalı ve evinde istirahat etmelidir. Hastalık bilhassa okul çağındaki çocuklarda görüldüğü için, çocuğun tedavi olduğu süre boyunca okul ve kreşe gitmemesi gerekir.
Bunun yanı sıra kalp romatizması öyküsü bulunan kişilerin yeniden enfekte olması, daha önce enfekte olmayan kişilere kıyasla çok daha kolaydır. Bu yüzden doktorun önerdiği penisilin iğnesi aksatılmadan düzenli aralıklarla kullanılmalıdır. Kalp romatizmasından korunmak için doktorun önerilerine harfiyen uyulması gerekir.
Siz de boğaz enfeksiyonu veya kalp romatizması belirtilerini taşıyorsanız veya bundan şüphe ediyorsanız Özel Ortadoğu Hastanesine başvurarak gereken tetkikleri yaptırabilirsiniz.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Çocuk Kardiyoloji birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Çocuk Kardiyoloji Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.