Kronik böbrek yetmezliği bulunan hastaların böbrek transplantasyonu, periton diyalizi veya hemodiyaliz yöntemlerinden biri kullanılarak kanlarının değiştirilmesi gerekir. Ancak günümüzde çeşitli nedenlerle en çok kullanılan yöntem hemodiyalizdir. Böbrek yetmezliği bulunan hastaların diyalize girebilmeleri için arteriovenöz (AV) fistül denilen damar erişim yollarının açılması gerekir. Bu damar yolların hemodiyaliz hastaları için ‘yaşam yolu’ olarak tanımlanmaktadır.
Vücutta çeşitli sebeplerle oluşan zararlı maddeler kan ile böbreklere gelir, burada temizlendikten sonra tekrar dolaşım sistemine geri döner. Ancak kronik böbrek yetmezliği olan hastaların böbrekleri çalışmadığı için hastaların belirli aralıklarla diyalize girerek kanlarının temizlenmesi gerekmektedir.
Hemodiyaliz yönteminde kan damardan alınarak makineden geçirilip temizlenir, daha sonra tekrar damara verilerek dolaşım sistemine geri döner. Hastanın diyalize sokulabilmesi için uygun damar yolunun olması gerekir.
Arteriovenöz fistül, kol ya da bacakta atardamar veya toplardamar arasında bir yol açılması işlemine denilir. Bu işlemle diyalize girecek hastaya gerekli olan damar yolu açılmış olur. Arteriovenöz fistül öncelikle aktif olmayan kolda, sonra aktif kolda el bileği, ön kol veya üst kolda açılır.
Hastanın diyalize girebilmesi için diyaliz makinesinin iğnesinin girebileceği büyüklükte toplardamarının olması ve bu damarın makinenin çalışmasına yetecek akım sağlaması gerekir. Normal toplardamarlardaki akım ve damar büyüklüğü ise bu işlem için yeterli değildir. Arteriovenüz fistül işlemiyle atardamarlardan gelen kan toplardamara yönlendirilerek buradaki kan akımı artırılıp damar çapı genişletilmektedir.
Kısa süreli hemodiyaliz işlemleri geçici kateterle yapılır. Ancak uzun süreli ve sık diyaliz gerektiren hastalar için güvenilir bir damar erişimi açılmalıdır. Geçici kateterden farklı olarak daha uzun süre kullanılabilecek kalıcı kateterler de bulunur. Ancak bunların uzun süreli kullanımında etkinliği ve güvenirliği sınırlıdır.
Hayır. Bilek seviyesindeki damarlar uygunsa buradan açılır. Değilse daha üst seviyelerden de açılabilmektedir. Bunun yanında toplardamarlar bu işlem için uygun değilse greft denilen yapay damarlar ile de atardamar-toplardamar bağlantısı sağlanabilmektedir.
Kronik böbrek yetmezliği bulunan hastaların kanlarının değiştirilmesinde çeşitli yöntemler kullanılır. Bu yöntemlerin uygunluğu hastadan hastaya değişiklik gösterebilmektedir. Her yöntemin avantajı ve dezavantajı bulunur. Doktorunuz gerekli tetkikleri yaptıktan sonra hastanıza hangi yöntemin daha uygun olduğuna karar verdikten sonra işlem uygulanır.
Cerrahınız muayene ettikten sonra bazı tetkikler isteyebilir. İlk tetkik olarak ultrason öne çıkar. Ultrason ile damarların çap uygunlukları, darlık, tıkanıklık, kan akımı yönünden değerlendirilmesi yapılır.
Daha detaylı incelemeler ise venografi ile yapılır. Bu işlem ile toplardamarlar değerlendirilir. AV fistül açılmış ancak yeterli akımın sağlanmadığı hastalar için faydalı olabilmektedir. Ancak görüntüleme için kontrast madde kullanımına ihtiyaç duyulur. Bu işlem Bilgisayarlı Tomografi veya Manyetik Rezonans (MR) ile de yapılabilmektedir.
Bu noktada hangi yöntem ile damar erişiminin sağlandığı belirleyici olmaktadır. Bu işlem aynı gün kullanılabileceği gibi 1 ay kadar beklenmesi gereken durumlar da olabilmektedir.
Bu işlemler genelde lokal anestezi ile hastaneye yatmadan yapılan günlük işlemlerdir. Ancak bazen cerrahınızın gerekli görmesi durumda farklı anestezi yöntemleri de kullanılabilmektedir.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Kalp Damar Cerrahisi birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.