Periferik sinirler, spinal korddaki sinyalleri vücudun diğer kısımlarına, burada oluşan duyu sinyallerini de spinak korda ulaştırır.
El, kol, bacak gibi organlara gelen sinirlerde trafik kazası, kesici ve delici aletle yaralanmalar sonucu kopma, ezilme veya tam kesiler oluşabilir.
El veya bacaklara gelen sinirlerin kesilmesi sonrası sinirlerin uyardığı bölgede felç gelişir. Bunun için sinir kesilmelerinin ilk 8 saati çok önemlidir. Zamanında ve erken müdahale ve akabinde yapılacak tamir ile el ve bacaklarda herhangi bir sakatlık kalmadan iyileşme sağlanabilmektedir. Müdahale ne kadar gecikirse sinirin iyileşme oranı da o kadar azalmaktadır.
Sinir tamir edildiği zaman kesinin üzerindeki sağlam kısım aşağıya, yani hasara doğru ilerler. Bu büyüme günde 1 milimetre, ayda 3 cm, yılda ise 36 cm’ye kadardır. Sinirin iyileşmesi sonrası kaslarda yeniden hareket başlar. İyileşme süreci bazen aylar sürebilir. Bu gibi durumlarda ise kaslarda atrofi denilen erime görülebilmektedir.
Periferik sinir kesilerinin tanısı Elektromyografi (EMG) cihazı ile konulur. EMG cihazı ile el veya bacaklara giden sinirlerdeki problemlerin derecesi, sinir hasarının yeri ve kasların durumu hakkında detaylı bilgi edinilir.
Sinir kesisi durumunda;
Sinirler vücudumuz ve beynimiz arasında iletişimi sağlayan yapılardır. Periferik sinirlerimiz, omuriliğimizden ve beynimizden ayrılarak organlarımıza ve kaslarımıza yani vücudumuzun tümüne yayılır. Periferik sinirler, beyninizden kalp atışlarınızı, sindiriminizi, nefesinizi ve hareketlerinizi kontrol edebilmeniz için gereken komutları iletmekle görevlidir. Bunun dışında vücudunuzdan beyninize doğru da mesajlar ileten periferik sinirler acı, soğukluk veya sıcaklık benzeri hislerin beynimize ulaşmasını sağlar.
Periferik sinir bozukluğu vakaları, bedenimizdeki bir veya birden fazla periferik sinir hasarı yaşanmasından kaynaklanır. Herhangi bir nedenle hasara uğrayan sinirler, iletmesi gereken mesajları doğru şekilde taşımakta zorlanabilir ya da hiçbir şekilde çalışmayabilir. Hasar gören sinirlerin hangileri olduğuna göre kimi zaman yürüme güçlüğü kimi zaman ağrı kimi zaman ise başka sorunlar meydana gelebilir. Periferik sinir bozuklukları toplum genelinde yaygın şekilde görülebilen bir sağlık problemidir. Yüzün üzerinde farklı türü olan bir rahatsızlıktır.
Periferik sinir bozukluklarına neden olabilecek faktörleri sıralamamız gerekirse:
Bir ya da birden fazla sinirin gerilmesine, ezilmesine, kesilmesine, sıkışmasına veya baskı görmesine yol açabilen fiziksel yaralanmalar yani travmalar.
Periferik sinir bozukluklarının yol açtığı belirtileri hangi sinirlerin hasar gördüğüne göre değişkenlik göstermektedir. Genel olarak periferik sinir bozukluğu belirtilerini sıralamamız gerekirse:
Periferik sinir ameliyatları omurilik ve beyin haricinde vücutta yer alan periferik sinir sistemi bozukluklarının tedavisi için kullanılan cerrahi bir operasyondur. Periferik sinirler duysal sinirler ve duyusal bilgiyi taşıyan, motor fonksiyonların kontrollerinden sorumlu yapılardır. Periferik sinir bozuklukları enfeksiyonlardan, genetik etkenlerden, sinir hasarlarından, iltihaplardan veya tümörlerden dolayı gelişebilmektedir. Bu bozuklukların tedavisinde kimi zaman fizik tedavi yöntemleri kimi zaman ilaç uygulamaları kimi zamanda cerrahi seçeneklerden faydalanılır. Özellikle ciddiyet seviyesi yüksek vakalarda periferik sinir cerrahisi tercih edilmektedir.
Periferik sinir bozukluğu vakalarının teşhisi için hastanın tıbbi geçmişi, ailenin tıbbi öyküsü ve detaylı bir fiziksel muayeneye ihtiyaç duyulur. Teşhis sürecinde genetik bazı testler, kan testleri ve kaslardaki elektriksel aktivitelere yönelik testler uygulanır. Bununla birlikte gerekli görülürse sinir veya cilt dokusuna biyopsi uygulanır. Sinirler üzerine baskı yapan olgunun tespiti için MRI veya CT gibi tetkiklerden faydalanılır.
Periferik sinir sistemi omuriliğin veya beynin dışında kalan, vücudun diğer bölgelerinde yer alan sinirlere işaret eder. Bu sinirler motor ve duysal olmak üzere iki farklı grupta sınıflandırılır. Duyusal sinirler, vücuttaki organ ve dokulardan beyne iletilmesi gereken mesajları taşırlar. Yapısı itibariyle sensörlere benzerler. Basınç, ağrı, soğuk ve sıcak gibi hisler duyusal sinirlerin ilettiği sinyallere örnek olarak gösterilebilir.
Motor sinirler ise beyin ve omurilikten vücudun diğer doku ve kaslarına iletilmesi gereken mesajları iletirler. Organ ve dokuların hareketini kontrol ederler. Periferik sinirler, çeşitli nedenlerden dolayı hasar görebilirler. Sinirler hasar gördüğünde vücudumuzun duyusal ve motor fonksiyonlarında bazı aksaklıklar meydana gelir. Sinirlerin sıkışması, sinirin geçtiği yede ciddi bir basınç oluşmasına neden olur. Bu basınç da bedenin motor ve duysal işlevlerinin etkilenmesine yol açar. Sinir kesilmesi yahut yırtılması ise duysal ya da motor fonksiyonların kaybına sebep olabilir. Periferik sinir ameliyatları bu gibi vakaları düzeltmek, sinirlerin onarılmasını, yeniden yapılandırılmasını ve serbest kalmasını sağlar. Periferik sinir ameliyatları hasar gören sinirleri onarmakta veya periferik sınırlara zarar veren tümörleri çıkartmakta son derece başarılıdır.
Periferik sinir sistemi hastalıkları sıkışma, travma veya iltihap gibi durumlardan dolayı yaşanır. Bu hastalıkların gösterdiği semptom ve belirtiler sinir hasarının konumuna ve fonksiyonuna göre değişkenlik gösterir. Bazı periferik sinir sistemi hastalıklarını ve belirtilerini sıralamamız gerekirse:
Karpal tünel sendromu – El bileğinde yer alan periferik sinirin sıkışmasından dolayı ellerde ağrı, karıncalanma veya uyuşma medyana gelir.
Periferik nöropati – Sinirlerde meydana gelen hasarın sonucunda el ve ayaklarda duyusal kayıplar gözlenir.
Trigeminal nevralji – Yüzde şiddetli ağrı, ve yanma hissiyle kendisini gösterir.
İdiopatik trigeminal nevralji – Yüzde anideden gelişen şiddetli ağrı atakları.
Guillain Barre sendromu – Vücudun bağışıklık sisteminin otoimmün bir hastalıktan dolayı zayıflaması ve neticesinde kas güçsüzlüğü, solunum zorluğu, ağrı ve uyuşukluk benzeri belirtilerin yaşanması ile kendisini gösterir.
Periferik sinir hasarları, sinirlerin ileti yeteneğini olumsuz etkiler. Vücudun kas kontrolünde, duyu ve hareket fonksiyonlarda problemler yaşanmasına neden olur. Periferik sinir hasarı kimi zaman iltihaplardan, kimi zaman nörolojik hastalıklardan kimi zaman da tümör veya travmalardan kaynaklanırlar. İyileşme süreci sinirlerin yeniden büyümesi ve hasara uğrayan noktalarda yeni sinir hücrelerinin meydana gelmesi ile gerçekleşir. İyileşme süreci birkaç ay hatta yıllar sürebilmektedir.
Bilhassa diyabet hastalığı, periferik sinirlerin hasarına neden olmaktadır. Periferik sinirlerde hasara yol açabilecek durumları önlemek, kendimizi düşmelerden, kazalardan ve yaralanmalardan korumak, toksik maddelerle temas etmekten kaçınmak alabileceğimiz önlemler arasındadır. Aynı şekilde sinirler üzerinde baskı yapacak vücut pozisyonlarından uzak durmak da önemlidir. Kişinin alkollü içecek tüketimini kısıtlaması, sigara kullanımını bırakması, fiziksel egzersizler yapması ve dengeli beslenmesi de periferik sinir bozukluklarından korunmak için gereklidir.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Beyin ve Sinir Cerrahi birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Diğer Beyin ve Sinir Cerrahisi HastalıklarıÖzel Adana Ortadoğu Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.