El ve parmakların faaliyetinde üst ekstremitede kemik, kas, tendon, damar, sinir ve bağ yapıları gibi yapılar ahenk içerisinde çalışır. Başta yaralanmalar olmak üzere geçici ya da kalıcı pek çok sorun el fonksiyonlarını bozabilir. El cerrahisi, omuzdan başlayıp parmak ucuna kadar uzanan bölümdeki hastalıklar ve tedavileriyle ilgilenen tıp dalıdır.
El Cerrahisi Nedir?
Parmak ucundan başlayarak, omza kadar olan bölgedeki cilt, cilt altı, kas, damar, sinir, tendon, eklem ve kemikler ile ilgili her türlü yaralanma, hastalık ve tıbbi sorunların tedavisine el cerrahisi denir.
El cerrahisi bölümlerinde, el, el bileği ve dirsek gibi küçük eklemlerin ve eklem içi yapıların hastalık ve yaralanmalarının artroskopik tedavileri de yapılır.
El cerrahları, alt ekstremite (uyluk, bacak, ayak) bölgesinde oluşan damar, sinir ve tendon yaralanmalarının tedavilerini de yapabilir.
Mikrocerrahi Nedir?
Mikrocerrahi, el cerrahisinde en sık kullanılan yöntemlerdendir. Mikrocerrahi, ameliyat bölgesinin özel gözlükleri veya operasyon mikroskobu vasıtasıyla büyütüldüğü cerrahi tekniktir. Normalde çıplak gözle zor görülen sinir, lif ve damar yapılarında oluşan hassas problemler mikrocerrahi ile tedavi edilebilir. Mikrocerrahi, kısmen veya tamamen kopmuş uzuvların dikiminde de başarılı bir şekilde uygulanır.
Mikrocerrahi Hangi Durumlarda Kullanılır?
-Kas ve dokulardaki yaralanma ve kayıplar, -Tendon onarımı, -Başparmak ve tetik parmak kopmaları, -El kopması, -Avuç içi yaralanmaları ve bu bölgedeki kopmalar, -Ezilme, -Parmakta ve parmak uç eklemlerindeki ampütasyonlar, -Damar ve sinir kesileri, -Dirsek üstündeki kopmalar, -Kopma kırığı, -Tendon ve sinir nakline ihtiyaç duyulan yaralanmalar, -El veya dirsekteki sinir sıkışmalarından kaynaklanan rahatsızlıklar, -Kas, deri ve damar dokusunun vücudun başka bölgesine nakli, -Çocuklarda görülen ampütasyonlar, -Kas iskelet sistemindeki tümörlerin çıkarılmasında uygulanır.
El Cerrahisi Hangi Hastalıklarla İlgilenir?
El ve Parmak Kopmaları
El cerrahisi; el, parmak, ön kol, ayak ve bacak kopmaları gibi uzvun vücuttan tamamen ayrıldığı veya bağlantısının bir miktar devam ettiği durumlarda devreye girer. Bu tür durumlarda uzuvların bir an önce yerine dikilmesi gerekir. Bu süredeki hız tedavinin başarı oranını belirler. Kopan parçanın yerine dikilip dikilmeyeceği ise hasar düzeyine bağlı olarak değişir.
Tendon, Sinir, Damar Yaralanmaları
İş veya trafik kazalarında tendon, sinir veya damarlarda çeşitli hasarlar oluşabilir. Bu hasarların bir an önce tedavi edilmesi organın ve kişinin sağlığı açısından önemlidir. Tedavinin geciktirilmesi el fonksiyonlarının ve hareket kabiliyetinin kaybedilmesi gibi kalıcı hasarlara neden olabilir. Damar yaralanmalarının tedavi edilmemesi ise damarların kan taşıdığı dokular beslenemediği için elin bazı dokularının canlılığını kaybetmesiyle sonuçlanabilir. Organların işlevselliğini yitirmemesi için tendon, sinir ve damar yaralanmalarına acil şekilde tıbbi müdahale yapılmalıdır.
Kırık ve Çıkıklar
Üst ekstremitede yer alan el, el bileği, ön kol ve dirsekteki kırık-çıkıklar, kol kemiği kırıkları ve bağ kopmaları da el cerrahisinin kapsamına girer. Düşme, ezilme, çarpma ve burkulma gibi olaylar sonucu meydana gelen bu kırık-çıkıklar el cerrahisi ve mikrocerrahi ile tedavi edilmelidir.
Tırnak Yaralanmaları, Batmaları ve Şekil Bozuklukları
El cerrahisinin ilgi alanına giren konulardan biri de tırnak yaralanmaları, batmaları ve şekil bozukluklarıdır. El ve ayak tırnaklarında baskı veya kazalar nedeniyle çeşitli yaralanmalar veya batıklar ortaya çıkabilir. Kötü estetik görüntüler oluşturmasının yanında özellikle tırnak batıkları tedavi edilmezse ciddi ve acı verici olabilir.
Doğumsal El Anomalileri
Bazı kişilerde doğuştan gelen ve genetik faktörlere bağlı olan fazla parmak, yapışık parmak, parmakların açılanmasında farklılık gibi durumlar görülebilir. Bu gibi sorunlar, el cerrahisi ile ortadan kaldırılabilir. Bu tür operasyonlar ellerdeki anomalilerin düzeltilmesini sağlayarak kişinin günlük yaşamda kendini daha rahat hissetmesini sağlar.
Sinir Sıkışması
Günümüzde aşırı bilgisayar kullanımı başta olmak üzere çeşitli dış etkenler nedeniyle el, dirsek ve bileklerde sinir sıkışması görülebiliyor. Sinir sıkışmasına bağlı olarak görülen en önemli rahatsızlıklar karpal tünel sendromu ve kübital tünel sendromudur.
Sinir sıkışması elde uyuşma, ağrı ve güçsüzlük belirtileriyle kendini gösterir. Ellerde hareket kabiliyeti azalır, kas kabı, duyu ve his kayıpları ortaya çıkar.
Sinir sıkışmalarının ortaya çıkmasında el, dirsek veya bileklerin devamlı katlanmış pozisyonda tutulması veya belirli bir noktaya sürekli baskı yapılmasının etkisi vardır. Sinir sıkışmaları sonucu ortaya çıkan hastalıkların tedavisi mikrocerrahi teknikleriyle tedavi edilebilir.
El Tümörleri
En yaygın görülen el ve bilek tümörleri; glomus tümörleri, el ve el bileği kistleri ve ganglion tümörlerdir. El ve bileklerde şişliğe neden olan bu tümörler genelde büyüme eğilimindedir. Bu nedenle vakit kaybetmeden cerrahi operasyonla çıkarılmalıdır. Bu tümörlerin tekrarlama riski olduğu için operasyon sonrası düzenli kontrol gerekir.
Tetik Parmak
Tetik parmak, parmaklarda oluşan takılma ve ani kilitlenmelere denir. İstemsiz ve ani bir şekilde belirli bir süre kasılan parmak, şiddetli bir şekilde ağrır. Yaşam konforunu düşüren bu hastalığın tedavisinde kas gevşeticiler ve farklı ilaçlar kullanılabilir. Bu yöntemlerin faydalı olmaması durumunda mikrocerrahi teknikleri ile yapılacak cerrahi operasyonlarla hastalık tedavi edilir.
Dupuytren Kontraktürü
Avuç derisinin altında bulunan palmar aponevroz adlı fibroz dokunun kalınlaşmasıyla ortaya çıkan dupuytren kontraktürü, avuç içinde sertlik ile başlayan, parmaklarda bükülme ve kasılmalara neden olan bir hastalıktır. Hastalık ilerleyince parmakların bükülmesi zorlaşır, hatta hareket kabiliyeti yok olur. Teşhis edilir edilmez tedavisine başlanması gerekir.
Avuç içindeki nodüller hareket güçlüğü oluşturmuyorsa kortizon enjeksiyonları ile ilerleme önleyici tedavi uygulanır.
İleri derecedeki vakalarda ise ameliyat ile büzülmüş dokular çıkarılır, ardından da fizik tedavi uygulanır.
