Diz ekleminde bulunan tibia (incik) ve femur (uyluk) kemiklerini birbirine bağlayan yapılardan biridir. Dizin merkezinde bulunur ve dizin normal işlevini görmesi için çok önemlidir. Tibianın dönmesini ve ileriye doğru hareketini kontrol etmektedir.
Ön çapraz bağlar, ani bükme ve dönme hareketiyle gerilir ve yırtılır. En yaygın görülen bağ yaralanmalarıdır. Trafik kazası, endüstriyel kazalar, yüksekten düşme ve futbol gibi oyunlarda doğrudan ani ve şiddetli çarpmalar ile ortaya çıkmaktadır.
Ön çapraz bağ yaralanmalarına yan bağlar, arka çapraz bağ ve menisküs yaralanmaları de eklenebilir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sıkı görülür.
Erişkinlerde bağın gövdesinden kopması şeklinde görülürken, çocuklarda ise bağın kemiğe yapıştığı yerden bir parça kopması olarak görülür.
Özellikle futbol, basketbol ve kayak gibi sporlarla uğraşan kişilerde ön çapraz bağlarda yaralanma riski fazladır.
Dizde ani bir kopma hissi ile birlikte şiddetli bir ağrı ortaya çıkmaktadır. Kişi, çoğunlukla bağın kopma sesini duyabilir ve kopma ile yere düşer. Diz ekleminin içinde kanamaya bağlı şişlik oluşur. Dizde hareket kısıtlılığı ve topallama görülür.
Birkaç hafta sonra şişlik ve ağrının azalması ile birlikte diz hareketleri kazanılarak topallama ortadan kalkar. Ancak ani dönüş, yavaşlama, merdiven inerken dizde boşluk ve emniyetsizlik gibi olumsuz hisler oluşur. Tedavi edilmemesi durumlarında dizdeki hasarın artma riski fazladır.
Ön çapraz bağdaki kopma ve yırtılma tedavi edilerek, ön çapraz bağın işlevini geri kazanması için yapılan cerrahi operasyona denilir. İleri yaşlarda olan kişilerde cerrahi seçenek tercih edilmeyebilir. Daha önce büyüme çağındaki çocuklarda büyüme beklenirken günümüzde erken yaşlarda cerrahi yapılması gerektiği yönünde bir yöneliş vardır.
Operasyon esnasında yırtılmış olan ligament çıkarılır, dizin başka bir yerinden veya kadavradan alınan parça tendon yerine yerleştirilir.
Cerrahi operasyonun tercih edilmediği durumlarda ise kas güçlendirme programları önerilir. Dizi zorlayıcı sporlarda ise koruyucu dizlikler kullanılabilir. Ancak zorlamalarda ilave yaralanmalar ortaya çıkabilmektedir.
Ameliyat ayakta tedavi yöntemi ile yapılır ve hastalar operasyondan 1-2 gün sonra yürüyebilmektedir. İlk iki haftada günde birkaç dakika yürüme ile ayakta durma şişlikleri azaltarak, kas gücü ve esnekliğini geri kazandırmaya başlar.
Hastanın tam iyileşmesi ise yaralanmanın derecesi, yaş ve kiloya bağlı olarak değişir. İlk 2-4 haftada kısa süreli yardımsız yürüyüşler, 10-12 hafta sonra ise hafif tempolu, yürüyüş, koşu ve pliometrik egzersizler yapılabilmektedir.
Genellikle 9 aylık bir iyileşme süreci vardır. Sporcuların eski durumlarına dönmesi ise 8-12 ay arasını bulabilmektedir.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Ortopedi ve Travmatoloji birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.