Genellikle ergenlik döneminde başlayan kişilik bozuklukları, sağlıksız düşünme, işleyiş ve davranış tarzına bağlı bozukluklardır. Kişilik bozukluğu görülen bireyler durumları, insanları algılamakta zorlanır, ilişkilendirmede zorluk yaşarlar. Kişilik bozukluğu bireyin iş, okul ve sosyal aktivilerinde önemli sorunlara neden olabilmektedir.
Kişilik sorunları, kişinin duygu, düşünce ve davranışlarını, ilişki kurma biçimini ve olaylara ilişkin algısını etkileyen ruh sağlığı sorunlarıdır. Genellikle ergenlik döneminde başlayan kişilik sorunları, kişinin hayatında işlevsizliğe neden olur. 18 yaş altındaki kişilerde kişilik sorunlarına dair bir tanı koyabilmek için belirtilerin en az 1 yıldır sürüyor olması gerekir. Kişilik gelişiminin devam ettiği bu dönemde, söz konusu davranışın, ruhsal bir sorun olup olmadığını kesinleştirebilmek için belirtilerin süresi de önemlidir. Kişinin belirtilerine uygun tanı ise ancak ruh sağlığı uzmanı hekim (psikiyatrist) tarafından konulabilir.
Kişilik Sorunlarında Risk Faktörleri
Kişilik sorunlarının nedeni kesin olarak bilinmese de genetik, fizyolojik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu değerlendiriliyor. Çocukluk döneminde fiziksel, duygusal ya da cinsel istismara maruz kalmak, çatışmalı ve karmaşık aile yapısı, tutarsız ebeveyn tavırları gibi etmenler de risk faktörleri arasında bulunur.
Kişilik Sorunlarında Tedavi
Kişilik sorunlarında kullanılan terapilerin temelinde belirtilere eşlik eden duygu, düşünce ve davranış biçimlerine dair kişinin içgörü kazanması vardır. Psikoterapi yöntemiyle kişi, mevcut sorunlarla baş etme ve işlevselliklerini arttırma konusunda destek alır.
Kişinin yaşadığı sorunlarla ilgili aile üyelerinin bilgilenmesi de baş etme becerilerini güçlendirmeye yardımcı olur. Psikoeğitim denilen bu yöntem, birçok konuda kişi ve aile üyelerinin farkındalığını arttırmayı hedefler.
Kişilik sorunlarının tedavisinde en sık kullanılan psikoterapiler psikodinamik/psikanalitik yönelimli terapi, bilişsel davranışçı terapi ve şema terapidir. Kişilik sorunlarının tedavisinde yürütülen terapi uygulamaları uzun soluklu bir süreçtir. Kişinin mevcut durumu konusunda rahatsızlık hissetmesi ve değişim için motive olması, terapi süreci için çok önemlidir.
Kişilik sorunlarının tedavisinde ilaç kullanılmaz. Yalnız medikal tedavi, kişide ortaya çıkan belirtilerin hafifletilmesinde kullanılabilir. Özellikle kaygı, öfke kontrolü, depresif belirtiler gibi durumlarda ilaç tedavisi uygulanabilir.
Kişilik Sorunları ile İlgili Öneriler
Kişilik sorunlarının tedavisinde psikoterapi ve gerekirse medikal tedavi sürecin en önemli parçasıdır. Tedavi sürecinde sağlıklı beslenmek, madde ve alkol kullanımından uzak durmak, egzersiz yapmak, gündelik rutinler oluşturmak ve sosyal hayata katılmak gereklidir. Günlük tutmak, belirtileri tetikleyen olaylara ilişkin farkındalık oluşmasını sağlayabilir. Böylece belirtilere ilişkin ipuçları toplamak ve gerekli önlemleri almak mümkün olur.
