Gelişme çağındaki çocuk ve gençlerde düzenli uyku hem fiziksel gelişim hem de zihinsel gelişim açısından önemlidir. Yapılan araştırmalar, düzenli uykunun hiperektivite, anksiyete ve depresyon vakalarını azalttığını ortaya koymuştur. Çocuk ve gençlerde en sık rastlanan problemlerden biri de uyku sorunlarıdır. Çocuk ve gençlerin bu dönemde günde en az 9-10 saat uyumaları gerekmektedir.
Uykunun, çocukların biyolojik ve psikolojik gelişiminde önemli bir yeri vardır. Çocuğun 2 yaşına kadar olan dönemde uyku ihtiyacı günde 14 saat, 3-5 yaşlarında 11-13 saat, okul çağında ise 10-11 saattir. Çocukların uyku saatlerinin yanında, uyku düzeni de çok önem taşır. Çocuklarda en sık görülen uyku sorunlarından bazıları şunlardır:
Çocuklarda uykuya dalmakta güçlük yaşamasında genellikle uyku öncesi kucağa alınma, sallanma durumlar etkili olur. Ayrıca çocuk uyumadan önce annesinin ilgisine alışmışsa, bu alışkanlığın bozulması halinde kendiliğinden uykuya geçmekte zorlanabilir.
Okul çağındaki çocuklarda uykuya dalmakta zorluk ise genellikle kaygı ve stresle bağlantılıdır.
Uyku apnesi, ağız veya burundan hava alınamaması durumudur; nefes darlığı, tıkanma, horlama, uykunun bölünmesi gibi belirtiler gösterir. Çocuklarda uyku apnesi; altını ıslatma, davranış, dikkat ve öğrenme sorunları, hiperaktivite ve gündüz uykulu olma gibi hallere neden olur. Kilonun ve alerjik durumların kontrol altına alınması, geniz eti gibi nefes almayı zorlaştıran rahatsızlıkların kontrolünün yapılması gerekir.
Gece terörü, çocuğun uykudan korkuyla, bağırarak ve ağlayarak uyanmasıdır. Çocuk, genellikle gördüğü rüyayı hatırlamaz. Gelişmemiş olan merkezi sinir sisteminden kaynaklandığı değerlendirilen gece terörü, genelde çocuk 18 aylıkken başlayıp 6 yaşına kadar sürer. Gece terörü yaşayan çocuğun, bu sırada kendine zarar vermemesi için odasında önlem alınmalıdır.
Kabuslar, uyandıktan sonra anımsanan, kişiye duygusal rahatsızlık veren rüyalardır. Kabuslar, kaygı, korku, stres, hayat tarzında değişiklik, travmalar gibi sorunlardan kaynaklanabilir. Ateşli hastalık sırasında da kabus görülebilir. Görülen kabusların sıklığının 6 ay veya daha fazla sürmesi sürmesi halinde profesyonel yardım alınmalıdır.
Uyurgezerlik de çocuklarda en sık görülebilen uyku sorunlarından biridir. 3-7 yaş arası çocukların yaklaşık yüzde 30’unda uyurgezerlik görülür. Genelde okul döneminden itibaren azalmaya başlayan uyurgezerlik, kimi zaman yetişkinlikte de devam edebilir. Gelişmemiş merkezi sinir sistemi ya da yorgunluktan kaynaklandığı biliniyor. Uyurgezerlik sırasında çocuğun kendine zarar vermemesi için önlem alınmalıdır.
Çocuklarda uyku sorunlarının görülme nedenleri şöyle sıralanabilir:
Uyku sorunlarının çocuklarda davranış ve duygusal sorunlar, sakarlıklar ve kazalar, hafıza, konsantrasyon ve öğrenme sorunları gibi olumsuz etkileri olabilir.
Uyku sorunlarına neden olan fiziki problemlerin belirlenmesi için gerekli yönlendirmeler yapılır. Fiziki bir neden yoksa uyku sorunlarına sebebiyet verebilecek olan duygusal sorunlar tespit edilir.
Çocuklarda uyku sorunlarına neden olan duygusal problemler için oyun terapisi ve bilişsel davranışçı terapi yöntemleri uygulanır. Uyku düzeni sorunlarında aileye evde yapabileceği düzenlemelere ilişkin yönlendirmelerde bulunulur.
Çocuklarda en sık görülen uyku sorunlarının başında uykuya dalmakta zorluk, uyku apnesi, gece terörü, kâbus ve uyurgezerlik gelir.
Çocuklarda uyku sorunlarının görülme nedenleri fiziksel ya da kronik rahatsızlıkların yanı sıra; korku, kaygı, stres, güvensizlik, travma gibi duygusal sorunlar, gelişimsel gerilik ya da zekâ geriliği gibi gelişimsel problemlerdir. Ayrıca ebeveyn-çocuk etkileşimi ile çocuğun uyku saatlerinin ya da uyku yerinin değişimi de uyku sorunlarında etkilidir.
Çocuklarda görülen uyku sorunlarının çözümünde oyun terapisi ve bilişsel davranışçı terapi yöntemleri kullanılır.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Çocuk ve Ergen Psikiyatri birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Doktor güncelleniyor.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.