Gelişme çağındaki çocuk ve gençlerde düzenli uyku hem fiziksel gelişim hem de zihinsel gelişim açısından önemlidir. Yapılan araştırmalar, düzenli uykunun hiperektivite, anksiyete ve depresyon vakalarını azalttığını ortaya koymuştur. Çocuk ve gençlerde en sık rastlanan problemlerden biri de uyku sorunlarıdır. Çocuk ve gençlerin bu dönemde günde en az 9-10 saat uyumaları gerekmektedir.
Uyku Sorunları Nelerdir?
Uykunun, çocukların biyolojik ve psikolojik gelişiminde önemli bir yeri vardır. Çocuğun 2 yaşına kadar olan dönemde uyku ihtiyacı günde 14 saat, 3-5 yaşlarında 11-13 saat, okul çağında ise 10-11 saattir. Çocukların uyku saatlerinin yanında, uyku düzeni de çok önem taşır. Çocuklarda en sık görülen uyku sorunlarından bazıları şunlardır:
Uykuya Dalmakta Zorluk
Çocuklarda uykuya dalmakta güçlük yaşamasında genellikle uyku öncesi kucağa alınma, sallanma durumlar etkili olur. Ayrıca çocuk uyumadan önce annesinin ilgisine alışmışsa, bu alışkanlığın bozulması halinde kendiliğinden uykuya geçmekte zorlanabilir.
Okul çağındaki çocuklarda uykuya dalmakta zorluk ise genellikle kaygı ve stresle bağlantılıdır.
Uyku Apnesi
Uyku apnesi, ağız veya burundan hava alınamaması durumudur; nefes darlığı, tıkanma, horlama, uykunun bölünmesi gibi belirtiler gösterir. Çocuklarda uyku apnesi; altını ıslatma, davranış, dikkat ve öğrenme sorunları, hiperaktivite ve gündüz uykulu olma gibi hallere neden olur. Kilonun ve alerjik durumların kontrol altına alınması, geniz eti gibi nefes almayı zorlaştıran rahatsızlıkların kontrolünün yapılması gerekir.
Gece Terörü
Gece terörü, çocuğun uykudan korkuyla, bağırarak ve ağlayarak uyanmasıdır. Çocuk, genellikle gördüğü rüyayı hatırlamaz. Gelişmemiş olan merkezi sinir sisteminden kaynaklandığı değerlendirilen gece terörü, genelde çocuk 18 aylıkken başlayıp 6 yaşına kadar sürer. Gece terörü yaşayan çocuğun, bu sırada kendine zarar vermemesi için odasında önlem alınmalıdır.
Kabus
Kabuslar, uyandıktan sonra anımsanan, kişiye duygusal rahatsızlık veren rüyalardır. Kabuslar, kaygı, korku, stres, hayat tarzında değişiklik, travmalar gibi sorunlardan kaynaklanabilir. Ateşli hastalık sırasında da kabus görülebilir. Görülen kabusların sıklığının 6 ay veya daha fazla sürmesi sürmesi halinde profesyonel yardım alınmalıdır.
Uyurgezerlik
Uyurgezerlik de çocuklarda en sık görülebilen uyku sorunlarından biridir. 3-7 yaş arası çocukların yaklaşık yüzde 30’unda uyurgezerlik görülür. Genelde okul döneminden itibaren azalmaya başlayan uyurgezerlik, kimi zaman yetişkinlikte de devam edebilir. Gelişmemiş merkezi sinir sistemi ya da yorgunluktan kaynaklandığı biliniyor. Uyurgezerlik sırasında çocuğun kendine zarar vermemesi için önlem alınmalıdır.
Uyku Sorunlarının Nedenleri
Çocuklarda uyku sorunlarının görülme nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Fiziksel ya da kronik rahatsızlıklar,
- Korku, kaygı, stres, güvensizlik, travma gibi duygusal sorunlar,
- Gelişimsel gerilik ya da zekâ geriliği gibi gelişimsel problemler
- Ebeveyn tavrı, ebeveyn-çocuk etkileşimi,
- Uyku düzeni,
- Uyku saatlerinin ya da uyku yerinin değişimi.
Uyku Sorunları Çocukları Nasıl Etkiler?
Uyku sorunlarının çocuklarda davranış ve duygusal sorunlar, sakarlıklar ve kazalar, hafıza, konsantrasyon ve öğrenme sorunları gibi olumsuz etkileri olabilir.
Uyku Sorunları Nasıl Tedavi Edilir?
Uyku sorunlarına neden olan fiziki problemlerin belirlenmesi için gerekli yönlendirmeler yapılır. Fiziki bir neden yoksa uyku sorunlarına sebebiyet verebilecek olan duygusal sorunlar tespit edilir.
Çocuklarda uyku sorunlarına neden olan duygusal problemler için oyun terapisi ve bilişsel davranışçı terapi yöntemleri uygulanır. Uyku düzeni sorunlarında aileye evde yapabileceği düzenlemelere ilişkin yönlendirmelerde bulunulur.
