İletişimde en önemli unsur konuşmadır. Çocuklarda da iletişim doğumla birlikte başlar. Önce ağlamayı bir iletişim yöntemi olarak kullanan çocuk, ilerleyen zamanlarda işittikleri sesleri algılayıp yorumlamaya başlar. 1 yaş civarında bazı kelimeleri çıkaran çocuklar 2-3 yaş gibi de düzgün bir şekilde konuşmaya başlar. Bazı durumlarda çocuklar bu yaşlarda konuşmaya başlayamayabilir, seslerin telaffuzu veya doğru sıra ile söylenmesinde sorunlar yaşayabilirler. Bu tür sorunlar bazı zamanlarda düzelmeyecek sorunların da habercisi olabilmektedir. Çünkü dil ve konuşma ile ilgi sorunlar okuma-yazmayı öğrenmede de zorluklar çıkarabilir.
Çocuk yaşına göre beklenen konuşmayı sağlayamıyorsa konuşma bozukluğundan söz edilebilir. Çocuk, bir organa bağlı konuşmada bozukluk yaşıyorsa “organik konuşma bozukluğu”, bir organa bağlı olmadan konuşmada bozukluk yaşıyorsa “işlevsel konuşma bozukluğu” olarak tanımlanır.
Konuşma, toplum içerisinde yaşayan bireylerin birbirleri ile anlaşabilmesini sağlayan, nöro fizyolojik, psikolojik ve fiziksel faktörler sayesinde meydana gelen, sözel ve motor eylemlerin bir arada gerçekleşmesi ile oluşan karmaşık bir süreçtir.
Konuşma bozukluğu kısaca tanımlamak gerekirse akıcı konuşmanın gerçekleşememesi halidir. Kişinin normal konuşma becerilerinin olumsuz etkilenmesi ve iletişim konusunda problemler yaşamasına yol açar. Konuşma bozuklukları seslerin doğru biçimde çıkartılamaması, dil ve kelime kullanımının doğru yapılamaması ve akıcı konuşmanın bir türlü gerçekleşememesi gibi durumların sonucunda meydana gelebilir. Konuşma bozuklukları çoğu zaman çocukluk evresinde başlayıp, terapi uygulamaları ile tedavi edilebilmektedir. Buna karşın nadiren karşılaşsak da yetişkin bireylerde sonrada meydana gelen konuşma bozukluğu vakaları da olabilmektedir.
Konuşma bozukluğu vakalarının çocukluk döneminde meydana gelmesi halinde görülen belirtiler, her bireyde farklı biçim ve şiddetlerde meydana gelebilir. Bu belirtiler konuşma bozukluğuna neden olan faktöre, çocuğun yaşına veya gelişim düzeyine göre değişkenlik gösterebilir. Ancak konuşma bozukluğunun gösterdiği belirtilerden genel olarak bahsetmemiz gerekirse:
Doğumla birlikte veya erken çocukluk aşamasında başlangıç gösteren konuşma problemleridir. Gelişimsel konuşma bozuklukları konuşma gelişiminin herhangi bir aşamasını olumsuz yönde etkileyebilirler.
Sonraki dönemlerde meydana gelen edinilmiş konuşma bozuklukları, bir çeşit travma, yaralanma veya hastalığın neticesinde ortaya çıkabilirler.
Seslerin doğru biçimde söylenememesinden kaynaklanan artikülasyon bozuklukları seslerin çıkartılamaması ya da yanlış şekilde çıkarılması şeklinde kendisini gösterebilir.
Konuşmanın akıcı ritminin bozulmasına yol açan kekemelik durumu da bir çeşit konuşma bozukluğudur. Kekemelik, uzatmalar, seslerin değiştirilmesi, tekrar etmeler gibi durumlar şeklinde kendisini gösterebilir.
Sesin şiddetinin veya kalitesinin bozulmasına yol açan ses bozukluğu, sesin çok düşük veya yüksek olması, titremesi gibi durumlar halinde ortaya çıkabilir.
Konuşma organlarının kontrol edilememesinden kaynaklanan motor konuşma bozukluğu, dilin, dişlerin, çenenin veya dudakların kontrol edilemediği hallerde ortaya çıkar.
Çocuğun konuşabilmesi için dil becerisinin gelişmiş, ses üretiminin yapılabiliyor olması ve konuşma işlevini yerine getirecek organlarda bozukluk olmaması gerekir. Yani zekâ, işitme, görme, ağız boşluğu, üst hava yolları, akciğerler ve sinir sistemi ile kas sisteminin normal gelişimini tamamlamış olması gerekir. Dolayısıyla konuşması gecikmiş olan bir çocukta konuşma bozukluğu olup olmadığının tespit edilmesi için göz, kulak burun boğaz, beyin, sinir sistemi ve kas-iskelet sistemi sorunları araştırılmalıdır.
Konuşmada gecikmenin en sık görülen nedenlerinden biri de işitme azlığıdır. İşitme azlığı doğuştan gelebilir ya da sonradan oluşabilir. Çocuğun bazı sesleri duyması, işitme kaybı olmadığı anlamına gelmez ve bu sorun, konuşmanın başlayamamasına neden olabilir. Konuşmasında gecikme olduğundan şüphelenilen çocukta detaylı bir işitme değerlendirmesi yapılmalıdır.
Çocuğun geç konuşmaya başlaması, dil yetisinden yeterince yararlanamamasından kaynaklanır. Bu sorunun mümkün olduğunca erken teşhis edilmesi, büyük önem taşır.
Konuşma bozukluğunun olası nedenleri araştırıldıktan sonra nedene yönelik tedaviye başlanır. Herhangi bir organik rahatsızlığı bulunmayan ama ailede geç konuşma öyküsü olan çocuk, “bekle-gör” yöntemiyle takip edilebilir.
Bu süreçte çocuğun dil eğitimine katkı sağlamaları için anne ve babaya da eğitim önerilir. Çocukla etkin iletişim kurulmalı, onlara konuşmaları için fırsat verilmelidir. Çocuğun istediği şeyi sözle ifade etmesi beklenmeli, daha sonra istediği şey yapılmalıdır. Çocuğa sorular sorulmalı ve cevaplaması için süre verilmelidir. Çocuğun kısa öyküler anlatması sağlanmalıdır. Çocuğun çevresinde olan herkes birlikte oldukları her anı eğitim olarak değerlendirmeli, doğru konuşma konusunda örneği olmalı ve çocuğa konuşma fırsatı vermelidir.
Konuşma bozukluğunun altında yatan faktöre göre tedavi biçimlenmektedir. Kişinin konuşma bozukluğu; hiperaktivite bozukluğu ve dikkat eksikliğinden kaynaklanıyorsa ilaç uygulamalarından faydalanılabilir.
İşitme sorunları da konuşma bozukluğu gelişmesine yol açabilir. Zira işitme fonksiyonu ve kişinin konuşma yetenekleri arasında önemli bir ilişki vardır. İşitme sorunu yaşayan kişiler sesleri doğru duyamadıkları için o sesleri doğru çıkartmakta da zorlanırlar. Bu gibi hallerde işitme cihazlarının kullanılması söz konusu olabilir.
Konuşma bozukluklarına gelişimsel dil gecikmesi, prematüre doğum ya da büyüme ve gelişme geriliği, evde iki dil konuşulması, işitme bozuklukları, dil bağı, yarık damak-dudak gibi ağız içi sorunlar, otizm ya da zekâ geriliği yapan hastalıklar çocuğa konuşma fırsatı verilmemesi gibi durumlar neden olabilir. Ayrıca konuşma bozukluğu kulak burun boğaz kaynaklı da olabilir.
Çocuğun bazı sesleri duyması, işitme kaybı olmadığı anlamına gelmez. Konuşmasında gecikme olduğundan şüphelenilen çocuğun işitme değerlendirmesi yapılmalıdır.
Konuşma esnasında hatalar yapmak kişinin anlaşılamamasına neden olur. Bu kişiler sosyal hayatlarında etkili ve doğru iletişim kuramayabilirler. Bundan dolayı özgüven problemleri, endişe veya kaygı bozukluğu yaşayabilirler. Tüm bu bozukluklar çoğun eğitim hayatını olumsuz yönde etkiler.
Yetişkin bireyler de iş yaşantısında konuşma bozukluğundan ötürü sorunlar yaşayabilirler. Öğretmenlik ve benzeri konuşma gerektiren meslekler bu kişiler için çok zor hale gelir.
Bu sorunun kesin bir cevabını vermek mümkün değildir. Zira konuşma bozukluğunun geçip geçmemesi, bozukluğa neden olan faktörle yakından ilgilidir. Konuşma bozukluğuna yol açan unsurların tedavi edilmesi halinde bozukluk ortadan kalkabilir. Buna karşın bazı durumlarda konuşma bozukluğunun kişinin yaşamı boyunca devam ettiği görülmektedir. Bozukluğun tedavi edilebilmesi için mümkün olan en erken yaşta müdahale etmek gerekir. Konuşma bozukluğuna neden olan genetik, fizyolojik veya nörolojik etkenler yoksa tedavi çok daha kısa sürede başarıya ulaşabilir.
Konuşma bozukluğu hemen her yaşta meydana gelebilen ve çok sayıda etkenden kaynaklanabilen bir rahatsızlıktır. Konuşma terapisi başta olmak üzere doğru metotlarla tedavi almak için mümkün olan en erken aşamada uzman bir doktora başvurmak gerekir.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Çocuk ve Ergen Psikiyatri birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Doktor güncelleniyor.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Adres
Ziyapaşa Mah. 67055 Sokak No: 1 Seyhan / ADANA
Poliklinik Saatleri
Hafta İçi: 09:00 - 17:30
Güçlü hekim kadrosu ve üst düzey teknoloji ile donatılmış Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde sağlığınıza kavuşup yaşam kalitenizi artırabilirsiniz. Sağlıklı yarınlar için Özel Adana Ortadoğu Hastanesi!
içeriği görüntüleNot: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz
