Zihinsel becerilerin yaş ortalamasının altında olduğu, standart eğitim sisteminin beklentilerini karşılama konusunda sıkıntı yaşanması durumlarıdır. Kişi problem çözme, muhakeme, dikkat, algı, hafıza ve akıl yürütme gibi durumlarda karşısında yaşına göre daha zayıf bir performans gösterir. Zeka geriliği bulunan kişi, özel eğitim ve psiko-sosyal çalışmalar ile performansının en iyisini sergileyebilmektedir.
Zeka geriliği, kişinin becerileri ve yeteneklerinin yaşına göre seviyenin altında olması ve standart eğitim sisteminin gerekliliklerini karşılamada eksiklik yaşanması haline denir. Akıl yürütme, hafıza, dikkat, sorun çözme gibi zihinsel süreçlerin kısmi olarak gerçekleşmesi ya da gerçekleşememesi durumudur. Küçük yaşlarda görülen belirtilerin fark edilip erken müdahale edilmesi önemlidir. Zeka geriliği tanısı, 10-14 yaşları arasında konulur.
Zeka geriliği belirtisi görülen çocuklara, IQ testi uygulanır.
Zeka geriliği, genetik nedenlerin yanı sıra, Down sendromu gibi kromozomal bozukluklar ya da hipotiroidi gibi metabolik bozukluklar sonucu da ortaya çıkabilir. Annenin, hamilelikte alkol, uyuşturucu kullanması, yetersiz beslenmesi veya bir enfeksiyon geçirmesi de zeka geriliğine neden olabilir.
Erken veya geç doğum zeka geriliğine yol açabilir. Bebeğin doğum sırasında ters gelmesi veya göbek bağının boynuna dolanması gibi durumlarda da zeka geriliği söz konusu olabilir.
Havale gibi bazı rahatsızlıklara bağlı hasar oluşumunu zeka geriliğine neden olabilir. Ayrıca kafa travmaları, çocukluk travmaları, ağır psikolojik sorunlar, sarılık, bazı çocuk hastalıkları ve psiko-sosyal etmenler de zeka geriliğine sebep olabilir.
Zeka geriliğinin belirtileri, şöyle sıralanabilir:
Bebeklerde ve yetişkinlerde zeka geriliği belirtileri dikkatle takip edilir ve doğru ölçütlerle sınıflandırma yapılır.
Zaman zaman bozulmaların yaşandığı ancak günlük rutinlerin yerine getirilebildiği hafif düzeydeki mental retardasyon vakalarında problemin düzeyi yüzde 25 seviyelerindedir. Kişinin yaşamsal aktivitelerinin destek alarak gerçekleştirebildiği durumlarda bireyin mental retardasyon oranı yüzde 70 seviyelerindedir.
Bebeklerde veya yetişkinlerde zeka geriliğinin derecelerini gösterdiği özelliklere göre anlatmamız gerekirse:
Tanı konulurken ilk olarak kişinin ve ailesinin ayrıntılı öyküsü değerlendirilir. Kişinin anne karnındaki sağlık durumu ile ilgili kapsamlı bilgiler alınır. Gebelik döneminde uyuşturucu madde, alkollü içecekler veya tütün ürünlerinin kullanılması çeşitli problemlere yol açabilir. Hamileliğin ne kadar sürdüğü, erken doğum olup olmadığı gibi ayrıntılı bir analiz yapılır. Yetişkinlerde veya bebeklerde görülen zeka geriliği semptomları farklılık gösterir. Bu nedenle mutlaka uzman bir doktora danışmak gerekir. Zeka geriliği testlerinden faydalanılarak durum değerlendirilir. Bu testler yaşanan zeka geriliğinin düzeyinin tespit edilmesini sağlar ve tedavi planlamasında da doktora yol gösterir.
Hafif, orta ve ileri düzeyde olması fark etmeksizin zeka geriliği yaşayan bireylere günlük yaşam aktivitelerin sürdürülmesi için bazı önerilerde bulunmak mümkün. Kişinin durumu gözetilerek ona bazı görevler verilebilir. Uygulanabilecek bazı günlük yaşam tavsiyelerini sıralamamız gerekirse:
Zeka geriliğini ortadan kaldıracak bir tedavi yöntemi yoktur ancak zeka geriliğinin neden olacağı olumsuzlukları en aza indirgemek için çeşitli yöntemler uygulanabilir. Bu yöntemlerden en önemlisi kişinin özel ders almasıdır. Erken uyaran eğitimi ve kişiselleştirilmiş özel eğitimler ile kişi desteklenmelidir. Psikolojik tedavi ile dikkat eksikliği tedavisi de faydalı olabilir. Normal okulda eğitime devam etmesi, çocuğun psikolojisini olumsuz etkileyerek, depresyona girmesine neden olabilir. Zeka oyunları ve beyin egzersizleri gibi destekler de çocuğun sosyal hayata katılmasına destek olur.
Zeka geriliğinin toplumda görülme sıklığı yaklaşık %1’dir. Erkeklerde, kadınlara göre daha fazla görülür.
Zeka geriliği bulunan çocuk konuşmayı geç öğrenir veya öğrenemez. Gelişiminde eksiklikler görülmesinin yanında, temel becerileri kazanmakta zorlanır. Yeni şeyler öğrenmekte, öğrendiklerini uygulamakta ve hafızasında tutmakta güçlük yaşar.
Zeka geriliğini ortadan kaldıracak bir tedavi yöntemi bulunmuyor ancak bu durumun meydana getireceği olumsuzlukları azaltmak için çeşitli yöntemler vardır. Erken uyaran eğitimi ve kişiselleştirilmiş özel eğitimler ile psikolojik tedavi önerilir.
Zeka geriliği, kişinin bilişsel becerileri ve süreçlerine olumsuz etki eden bir durumdur. Buna karşın öğrenme güçlüğü, zeka geriliği yaşayan birinin içerisinde yaşadığı zorluklardan sadece bir tanesidir.
Kişinin zeka geriliğinin hangi düzeyde olduğuna göre bu sorunun cevabı değişebilmektedir. Hafif düzeyde zeka geriliği yaşayan eğitimli bireyler, kendi beceri ve yeteneklerine uygun işlerde çalışabilirler.
Doğum öncesinde, doğum sırasında veya doğumun ardından meydana gelen bazı olumsuzluklar, bebeğin gelişimine zarar verebilir. Bozukluğun gösterdiği belirtiler ve rahatsızlığın düzeyine göre incelemeler sonucunda mental retardasyon tespit edilebilir. Çoğu zaman 10 -14 yaşları arasında mental retardasyon tanısı konulabilmektedir.
Otizmli bireylerde de değişik düzeylerde zeka geriliği belirtileri gözlenebilmektedir. Konuşma veya dil ile iletişim becerilerinin zayıf olması gibi belirtiler benzerlik gösterebilmektedir.
Mental retardasyon yaşayan bireyler için başvurulması gereken adres uzman psikiyatr hekimlerdir.
Mental retardasyon yaşayan çocukların kendi seviyelerine uygun ve kişisel durumları gözetilerek bir eğitim alması gerekir. Öz Bakım, Toplumsal Yaşam, Bilişsel Beceriler, Dil ve Konuşma Becerileri, Okuma Yazma ve Temel Matematik alanlarında eğitim alarak hayata daha başarılı şekilde uyum sağlamaları mümkündür.
Zeka geriliğine neden olabilecek doğum öncesi faktörler arasında aile bireylerinde de mental retardasyon olması bulunmaktadır. Bu da hastalığın genetik aktarımlı olabileceğini gösterir.
Hafif seviyedeki zeka geriliği vakalarında doğru yaklaşımlar ve eğitimlerle kişinin akademik ve sosyal becerileri geliştirilebilmektedir.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Çocuk ve Ergen Psikiyatri birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Doktor güncelleniyor.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Adres
Ziyapaşa Mah. 67055 Sokak No: 1 Seyhan / ADANA
Poliklinik Saatleri
Hafta İçi: 09:00 - 17:30
Güçlü hekim kadrosu ve üst düzey teknoloji ile donatılmış Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde sağlığınıza kavuşup yaşam kalitenizi artırabilirsiniz. Sağlıklı yarınlar için Özel Adana Ortadoğu Hastanesi!
içeriği görüntüleNot: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz
