Anüs (makat) etrafında cilt altında oluşan sıvı birikimlerine perianal apse denilmektedir. Daha çocuk 1 yaş altı erkek çocuklarda görülür. Anüs etrafında kızarıklık ve şişlik olarak etkisini gösterir. 2 yaş üzerindeki apseler lösemi, AIDS, otoimmun nötropeni, Crohn veya diabetes mellitis gibi hastalardan kaynaklanıyor olabilir.
Makat çevresinde nem oluşturarak dışkı çıkışını kolaylaştıran 4-10 adet salgı bezi bulunur. Bu salgı bezlerindeki tıkanıklıklar sonrası dışarı atılamayan sıvılar cilt altında birikerek apse oluşumunu destekler.
Genellikle makat apsesi, anüs içerisinde bir bezin bloke olması veya tıkanması sonucunda meydana gelir. Anüste çok sayıda bez bulunmaktadır. Makat apsesi vakaları bakterilerden dolayı sıkışıp tıkanan bezlerin enfekte olması ile gelişmektedir.
Makat apsesi vakalarının teşhisi ancak rektal muayene ile gerçekleştirilir. Kişinin rektumu doktor tarafından kontrol edilir ve çevrede düzensizlikler olup olmadığı anlaşılır. Vücudun içi boş bölgelerini açmaya yarayan spekulum isimli bir cihaz sayesinde doktor, hastanın rektumunu inceleme şansı yakalar. Hastalar bu muayene yönteminden rahatsızlık duysa bile ne yazık ki bu gibi hastalıklar için tek tanı ve teşhis yöntemi budur. Dış apseler herhangi bir alet kullanılmadan da tespit edilebilir fakat cildin yüzeyinde değil de derin katmanlarında bulunan apseler için muayene şarttır. Üzerinde kamera ve ışık kaynağı bulunan dar bir tüpün anüse sokulması ile de muayene yapılabilmektedir. Bunun yanı sıra doktorunuz gerektiğinde bilgisayarlı tomografi, MRI veya ultrasonografi gibi tetkiklere başvurabilir. Özellikle söz konusu apsenin derinlerde olduğu vakalarda bu yöntemler fayda sağlamaktadır. Bu muayeneler rektum kanseri ya da benzeri ciddi hastalıklara dair şüphelerin elenmesi açısından da önem taşımaktadır.
Belirtiler, apse oluşur oluşmaz kendini gösterir. Makatta ağrı, şişlik ve akıntı vardır. Apse kaynaklı enfeksiyon oluşur ve bunun sonucunda da ateşlenme vakaları görülebilir.
Bir diğer belirtide oturmada yaşanan güçlüklerdir. Apse nedeniyle bölgede şişlik ve hassasiyet gelişir, bunun sonucunda da oturulduğunda ağrı ve rahatsızlık oluşur.
Apseye müdahale edilmemesi durumunda patlar. Bu istenmeyen bir durumdur. Çünkü bu tür durumlarda akıntı oluşur ve akıntı da fistül hastalığının en temel nedenidir. Dolayısıyla apseye bir doktor tarafından müdahalede bulunulmalıdır.
Tedavide apse kontrollü bir şekilde boşaltılır. İşlem öncesi bölge uyuşturulur, ardından 2 cm’lik bir kesi açılıp içerisinden sıvı dışarıya akıtılır. İrinin tamamı boşaltıldıktan sonra drenaj takılarak yeniden irin birikmesi önlenir. Doktor gerekli görürse antibiyotik tedavisi de uygulanır.
Apse kendi kendine patlayarak fistül oluşumlarına neden olur. Apse kontrollü boşaltılmadığı için doku hasarı da görülebilir.
Perianal apse acil cerrahiye ihtiyaç duyulan bir durumdur. Apse, hızlı ve doğru yöntemlerle boşaltıldıktan sonra drenaj tıkılmalı, ardından gerek duyuluyorsa antibiyotik ve ağrı kesici ilaç tedavisine başlanmalıdır.
İçeriği boşaltılan bir makat apsesi üç veya dört haftalık bir sürecin ardından tümü ile iyileşmiş olur. Amerikan Kolon ve Rektal Cerrahlar Derneğinin yayınladığı makalelere göre makat apsesi şikayeti yaşayan kişilerin yarıya yakınında perianal fistül oluşumu gözlenmekte. Bu gibi durumlarda hastanın cildi ve anüs arasında enfekte bir tünel oluşur.
Makat apsesinin kendiliğinden patlaması halinde hasta, bölgenin hijyenini sağlamak için elinden geleni yapmalıdır. Zira bölgenin temiz tutulmaması, enfeksiyonun yayılmasına neden olur ve bu da çok sayıda olumsuz sonucu beraberinde getirir. Makattaki apseli bölge sabun ve su ile iyice yıkanmalı ve sonrasında tıbbi bir bandajla örtülmelidir. Sonrasında geç kalmadan en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve apsenin tekrarlamaması için gereken önlemler alınmalıdır.
Makat apsesi vakaları genel olarak ciddi sağlık sorunu olarak nitelendirilmez. Büyük bir bölümü kolaylıkla tedavi edilebilir. Ancak tedavi sonrasında hastanın semptomları kötüleşme ivmesine girer veya düzelmezse hastanın doktora başvurması gerekir.
Makat apseleri genellikle erkek bireylerde gözlenen tıbbi bir tablodur. Makat apsesinin 20-60 yaş aralığında görülme ihtimali daha yüksektir. Bunun yanı sıra kişinin fiziksel özellikleri ve yaşam tarzından kaynaklanan bazı faktörler de makat apsesine dair riskleri arttırır.
Makat apsesinin yol açtığı komplikasyonları sıralamamız gerekirse:
Makat apsesinin sebep olduğu bu komplikasyonlardan herhangi biri söz konusu olduğunda apse ilerleyip büyük boyutlara ulaşmadan hastaneye başvurmak gerekir.
Hemoroidler, rektum içerisinde veya anüsün dış kısmında meydana gelen sert yumru yapılardır. Hemoroid kanama veya rahatsızlığa yol açabilir. Apselerden farklı olarak hemoroid bir enfeksiyon değildir. Hemoroid vakaları reçetesiz de satılabilen kremlerle tedavi edilebilmektedir. Ancak apseler hemoroide kıyasla çok daha büyük ve ağrılı bir tıbbi durumlardır. Hemoroid daha sert bir yapıdadır. Apse ise sıcak ve hassas yapılıdır. Tedavi edilmeyen apseler ciddi komplikasyonlara, ateş ve titreme benzeri semptomlara neden olmaktadır.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi’nde görev yapan alanında uzman, deneyimli Çocuk Cerrahisi birim doktorlarını aşağıdan daha detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.
Özel Adana Ortadoğu Hastanesi Çocuk Cerrahisi Birimi’nde hizmet verilen diğer hastalıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.